Page 58 - dcp3

47
๒. การขึ้นรู ปหรือการปั้นโอ่ ง
การขึ้นรูปหรือการปั้น แบ่ งการขึ้ นรูปออกเป็น ๓ ส่วนคือ
๒.๑ ส่วนขาหรือส่วนก้ น ใช้ดินที่ผ่านการนวดแล้ว วางบนแผ่นไม้
ตามขนาดต่างๆ ที่ต้องการ ใช้ขี้เถ้าโรยเพื่อกันไม่ ให้เนื้อดินติดกับ แผ่นไม้ ดิ น
ที่เป็นส่ วนฐานนี้เรียกว่า “ตัวกิ๊ว” จากนั้นนำ�ดิ นที่คลึ งเป็นเส้ นมา “ต่ อเส้น”
ในขนาดและปริมาตรบรรจุต่างๆ ขนาดมาตรฐานของโอ่ง เมื่อปั้นตัวโอ่งและ
ยกลงแล้วตบแต่งผิวทั้งด้านนอกและด้านใน โดยการขู ดดิน ที่ไม่เสมอกั นออก
ให้เรียบ แล้วใช้นํ้าลูบเพื่อให้ผิวเนียนอีกทีหนึ่ง
๒.๒ ส่วนลำ�ตั วเรียกว่า “จ๊อ” นำ�ส่วนขาหรือส่ วนก้นที ่แห้งพอหมาด
มาวางบน “แป้นยิ ” ตบแต่งด้วยฮุยหลุ บและไม้ตี นำ�ดิ นเส้นมาต่อขึ ้นไปจนได้
ความสูงและขนาดเส้นผ่ าศูนย์กลางตามต้องการ ใช้ไม้ต๊ าขูดดินและตบแต่ง
ผิวให้เรี ยบ ทิ้งไว้พอหมาด แล้วจึ งนำ�ไปปั้นขอบปากต่อ
๒.๓ การขึ้นรูปขอบปาก หรือ “ตุ๊น” ใช้ แป้นยิมีขนาดเตี้ยลงไปอีก
โดยต้องตบแต่งผิวส่ วนจ๊อและส่วนขาด้วยไม้ต๊าเสี ยก่ อน จึงใช้ดินเส้ นบีบต่อ
ขึ้นไปจนได้ขนาดความสูงที่ต้องการ แล้วฟองนํ้าลูบให้เรี ยบ จากนั้ นใช้ผ้าด้ายดิบ
ชุบนํ้าลูบส่วนบน พร้อมกับบีบหรือกดให้ขึ้นรูปขอบปากโอ่ง ใช้ ไม้ ต๊าตบแต่ง
ให้เรียบเสมอกันแล้วใช้พลาสติกคลุมไว้ โดยรอบเพื่อรอการตกแต่ง
ลวดลาย
๓. การเขียนลาย
ก่อนเขี ยนลาย ต้องทำ�การแต่งผิวให้ เรียบเสียก่ อนด้ วยฮุยหลุบและ
ไม้ตี จากนั้นจึงนำ�มาเขี ยนลายทันทีในขณะที่เนื้อดินยังหมาดอยู่แป้นที่ช่าง
ใช้เขียนลายนั้นเป็นแป้นไม้ หมุนใช้ เท้าถี บ วัสดุ ที่ใช้เขียนลายนั้ นคือดินเนื้อ
ละเอียดผสมกับดินขาว เรียกดิน “ติดดอก” มีสีนวล ช่ างเขียนลายใช้ดิ นสีนวลนี้
ปาดด้วยมือเป็ นเส้นเล็กๆ รอบตัวโอ่ง แบ่งเป็นสามช่ วง คือ ช่วงปากโอ่ ง ลำ�ตั ว และส่วนเชิงล่างของโอ่ง ในแต่ ละส่วน
จะมีลวดลายไม่เหมือนกั น ช่วงปากโอ่ง นิยมเป็ นลายดอกไม้หรื อลายเครือเถา ใช้วิธี ที่เรียกว่าพิ มพ์ลาย นำ�กระดาษ
ฉลุลายวางทาบบนโอ่งแล้วปาดด้วยดินติดดอก โอ่งใบหนึ่งๆ มีประมาณ ๔ ช่วงตัวแบบ ช่ วงลำ�ตัว นิ ยมเขียนเป็น
ลายรูปมั งกร มีทั้งมังกรดั้ นเมฆ มังกรคาบแก้ ว และมังกรสองตัวเกี่ยวพันกัน เป็นต้น ส่ วนเชิงล่างของโอ่ง ใช้วิธีการ
ติดลายคล้ ายกับส่ วนปาก จากนั้ นใช้นํ้ าลูบที่ลายทั้ งหมด เพื่อให้ลายมีผิวที่ เรียบเสมอกันและลื่น เป็ นการเตรี ยมสู่
ขั้นตอนการเคลือบและเผาต่อไป
นอกจากลายมังกรที่เป็นที่นิยมแล้ว ยั งมี ลายดอกโบตั๋น ลายเรือพระที่นั่ งสุพรรณหงส์ ลายมั่งมี ศรีสุข เป็นต้น
แต่ว่ าลายมังกร จะเป็นที่คุ้นตาผู้บริโภคให้จดจำ�กันได้ มากที่สุด ทำ�ให้คนเรียกโอ่ งราชบุรี จนติดปากว่าโอ่งมังกร
การปั้นขึ้นรู ป
การปั้ นปากโอ่ง
การเขียนลาย