Page 58 - dcp3

47
๒. การขึ้นรู ปหรือการปั้นโอ่ ง
การขึ้นรูปหรือการปั้น แบ่งการขึ้ นรูปออกเป็น ๓ ส่วนคือ
๒.๑ ส่วนขาหรือส่วนก้ น ใช้ดินที่ผ่านการนวดแล้ว วางบนแผ่นไม้
ตามขนาดต่างๆ ที่ต้องการ ใช้ขี้เถ้าโรยเพื่อกันไม่ให้เนื้อดินติดกับ แผ่นไม้ ดิน
ที่เป็นส่วนฐานนี้เรียกว่า “ตัวกิ๊ว” จากนั้นนำ�ดิ นที่คลึ งเป็นเส้นมา “ต่ อเส้น”
ในขนาดและปริมาตรบรรจุต่างๆ ขนาดมาตรฐานของโอ่ง เมื่อปั้นตัวโอ่งและ
ยกลงแล้วตบแต่งผิวทั้งด้านนอกและด้านใน โดยการขู ดดิน ที่ไม่เสมอกันออก
ให้เรียบ แล้วใช้นํ้าลูบเพื่อให้ผิวเนียนอีกทีหนึ่ง
๒.๒ ส่วนลำ�ตัวเรียกว่า “จ๊อ” นำ�ส่วนขาหรือส่วนก้นที ่แห้งพอหมาด
มาวางบน “แป้นยิ ” ตบแต่งด้วยฮุยหลุ บและไม้ตี นำ�ดินเส้นมาต่อขึ้นไปจนได้
ความสูงและขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางตามต้องการ ใช้ไม้ต๊ าขูดดินและตบแต่ง
ผิวให้เรียบ ทิ้งไว้พอหมาด แล้วจึ งนำ�ไปปั้นขอบปากต่อ
๒.๓ การขึ้นรูปขอบปาก หรือ “ตุ๊น” ใช้แป้นยิมีขนาดเตี้ยลงไปอีก
โดยต้องตบแต่งผิวส่ วนจ๊อและส่วนขาด้วยไม้ต๊าเสี ยก่อน จึงใช้ดินเส้นบีบต่อ
ขึ้นไปจนได้ขนาดความสูงที่ต้องการ แล้วฟองนํ้าลูบให้เรียบ จากนั้ นใช้ผ้าด้ายดิบ
ชุบนํ้าลูบส่วนบน พร้อมกับบีบหรือกดให้ขึ้นรูปขอบปากโอ่ง ใช้ไม้ ต๊าตบแต่ง
ให้เรียบเสมอกันแล้วใช้พลาสติกคลุมไว้ โดยรอบเพื่อรอการตกแต่ง
ลวดลาย
๓. การเขียนลาย
ก่อนเขี ยนลาย ต้องทำ�การแต่งผิวให้ เรียบเสียก่อนด้ วยฮุยหลุบและ
ไม้ตี จากนั้นจึงนำ�มาเขียนลายทันทีในขณะที่เนื้อดินยังหมาดอยู่แป้นที่ช่าง
ใช้เขียนลายนั้นเป็นแป้นไม้ หมุนใช้ เท้าถีบ วัสดุ ที่ใช้เขียนลายนั้ นคือดินเนื้อ
ละเอียดผสมกับดินขาว เรียกดิน “ติดดอก” มีสีนวล ช่างเขียนลายใช้ดินสีนวลนี้
ปาดด้วยมือเป็นเส้นเล็กๆ รอบตัวโอ่ง แบ่งเป็นสามช่ วง คือ ช่วงปากโอ่ ง ลำ�ตัว และส่วนเชิงล่างของโอ่ง ในแต่ ละส่วน
จะมีลวดลายไม่เหมือนกั น ช่วงปากโอ่ง นิยมเป็นลายดอกไม้หรือลายเครือเถา ใช้วิธี ที่เรียกว่าพิมพ์ลาย นำ�กระดาษ
ฉลุลายวางทาบบนโอ่งแล้วปาดด้วยดินติดดอก โอ่งใบหนึ่งๆ มีประมาณ ๔ ช่วงตัวแบบ ช่ วงลำ�ตัว นิ ยมเขียนเป็น
ลายรูปมังกร มีทั้งมังกรดั้ นเมฆ มังกรคาบแก้ ว และมังกรสองตัวเกี่ยวพันกัน เป็นต้น ส่ วนเชิงล่างของโอ่ง ใช้วิธีการ
ติดลายคล้ ายกับส่วนปาก จากนั้ นใช้นํ้าลูบที่ลายทั้ งหมด เพื่อให้ลายมีผิวที่ เรียบเสมอกันและลื่น เป็นการเตรี ยมสู่
ขั้นตอนการเคลือบและเผาต่อไป
นอกจากลายมังกรที่เป็นที่นิยมแล้ว ยั งมีลายดอกโบตั๋น ลายเรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์ ลายมั่งมี ศรีสุข เป็นต้น
แต่ว่ าลายมังกร จะเป็นที่คุ้นตาผู้บริโภคให้จดจำ�กันได้มากที่สุด ทำ�ให้คนเรียกโอ่งราชบุรี จนติดปากว่าโอ่งมังกร
การปั้นขึ้นรู ป
การปั้ นปากโอ่ง
การเขียนลาย