Page 18 - dcp3

7
ในพิธีกรรมต่างๆ ภาคเหนื อเรียกว่า “ผ้ าหัว” ในกลุ่มไทลื้อ
เรี ยกว่า “ผ้ าต่อง” ส่ วนไทยวนในจังหวัดราชบุรีเรี ยกว่า
“ผ้าหัวจก หรือ ผ้าขาวม้าแดง” มีลักษณะการทอเส้นพุ่งสลับสี
โดยเน้ นสีแดงเป็ นหลั ก ผ้าหั วจกมิ ใช่ ทอขึ้นใช้สำ �หรั บ
ฝ่ายชายแต่อย่างเดี ยว ฝ่ายหญิ งก็นิยมใช้ ห่มแทนสไบไป
ทำ�บุญที่วัดด้วยเช่นกันเรียกว่า “การห่มผ้าสะหว้าน” หรือ
“การสะหว้านผ้า” นอกจากนี้ ชาวไทครั่งในแถบจั งหวัด
สุพรรณบุ รี จังหวัดอุทัยธานีและจังหวัดชั ยนาทจะนิยมทอ
ผ้าขาวม้า ๕ สี ขึ ้นใช้ในครัวเรือน เรียกว่า “ผ้า ๕ สี” เพราะ
ว่าใช้สีที่ทอถึ ง ๕ สีด้วยกัน เช่น สี เหลือง สีแดง สี ส้ม สีเขียว และสีน้าเงิน ทอพุ่งสลับสีให้เกิดลวดลายในผืนผ้า นิยม
ใช้ไหมบ้านและฝ้ายเป็นวัตถุ ดิบในการทอ ส่วนในทางภาคใต้ จะเรี ยกว่า “ผ้าจวนตานี หรือ ลิม่ า (ลิมาร์)” แปลว่า
“มัด” เป็ นภาษามลายู ส่วนคาว่า “ลิม่า” แปลว่ า ๕ สี ใช้กรรมวิธีทอขัดประสานกันเป็นตา ตาราง และมีลวดลาย
มัดหมี่ เล็กน้อย นิยมใช้กันในหมู่คนไทยเชื้อสายมุสลิ มนำ�ไปนุ่ง หรือโพกศรีษะ และใช้ ในชีวิ ตประจำ�วั นนั่นเอง
ผ้าขาวม้าถื อว่าเป็นผ้าสารพั ดประโยชน์ทั่วไปมีการใช้งานต่ างๆดังนี้ เช่ น ใช้นุ่ง อาบนํ้า เช็ดตัว ปูรองนั่ ง
โพกศีรษะ นุ่งแทนโสร่ง ห่มกันหนาว นุ่งกระโจมอก มัดแทนเชือก ห่อเสื้อผ้าหรือสัมภาระต่างๆ หนุนแทนหมอน ทำ�ผ้าขี้ริ้ว
ทำ�ผ้าอ้อม ทำ�เปลเลี้ยงเด็ก ซับเหงื่อ เช็ดปาก คาดเอว บั งแดดฝน ทำ�ผ้ากันเปื้อน นุ่งคลอดลูก อยู่ไฟ ผู กสัตว์เลี้ยง
เป็นต้น
ในปัจจุบันยังมีการทอผ้าของกลุ่ มชาติพันธุ์ ต่างๆ เช่น กลุ่มช่างทอผ้าไทยวนอำ�เภอเมือง จั งหวัดลำ�ปางจังหวัด
เชียงใหม่ จังหวัดน่าน จังหวัดเชียงราย และ จังหวัดราชบุ รี เป็ นต้น กลุ่มช่ างทอผ้า จังหวัดกาญจนบุรี และกลุ่มช่ าง
ทอผ้าไทครั่ง จังหวัดสุ พรรณบุรี จังหวั ดชัยนาท จังหวัดอุทัยธานี อำ�เภอภู พาน จังหวัดสกลนคร จั งหวัดร้อยเอ็ด
จังหวัดนครพนม จังหวัดมุกดาหาร และจังหวัดอานาจเจริญ เป็นต้น อย่างไรก็ตาม ผู้คนรุ่นใหม่แทบจะไม่มีโอกาสได้
เห็นผ้าขาวม้าแบบดั้งเดิมที่ทอกันในชุ มชนต่างๆ ประกอบกับมีผ้าขาวม้าจากโรงงานอุตสาหกรรมทอด้ วย เครื่องจักร
ขยายเข้ามาแทนที่ผ้าขาวม้าแบบดั้งเดิมที่ทอด้ วยมือ อีกทั้งยังขาดหน่วยงานในภาครัฐเข้ าไปเก็บข้อมูล และส่งเสริม
งานช่างแขนงนี้อย่างเต็มที่ ซึ่งเกรงว่ า
ในอนาคตจะเกิดการสูญหายขึ้นได้
ผ้าขาวม้า ได้รับการขึ้ นทะเบียน
เป็นมรดกภูมิ ปัญญาทางวั ฒนธรรม
ของชาติประจำ�ปีพุทธศักราช ๒๕๕๖
ผ้าขาวม้ า ๕ สี
แพรอีโป้ แพรไส้ปลาไหล หรือแพรลิ้นแลน