Basic HTML Version
101
สมั
ยกรุ
งธนบุ
รี
มี
หลั
กฐานว่
า มี
หนั
งจากประเทศจี
นเข้
ามาแสดงใน
เมื
องในครั้
งหนึ่
ง ปรากฏในจดหมายเหตุ
ครั้
งพระเจ้
ากรุ
งธนบุ
รี
ในคราว
ฉลองพระแก้
วมรกต พุ
ทธศั
กราช ๒๓๒๒ ต่
อมาสมั
ยรั
ตนโกสิ
นทร์
พระบาท
สมเด็
จพระพุ
ทธเลิ
ศหล้
านภาลั
ย รั
ชกาลที่
๒ ปรากฏหลั
กฐานสำ
�คั
ญทั้
งที่
เป็
นตั
วหนั
งใหญ่
และบทสำ
�หรั
บแสดงเรื
่
องรามเกี
ยรติ
์
ตั
วหนั
งใหญ่
ชุ
ดที่
มี
ชื่
อ
เสี
ยงมากคื
อ “หนั
งใหญ่
ชุ
ดพระนครไหว” สั
นนิ
ษฐานเหตุ
ที่
เรี
ยกว่
าหนั
งใหญ่
ชุ
ดพระนครไหวเพราะตั
วหนั
งชุ
ดนี้
มี
ศิ
ลปะการแกะสลั
กที่
ประณี
ตมาก และ
ผู้
เชิ
ดก็
มี
ลี
ลาที่
งดงาม โดดเด่
น ทำ
�ให้
ผู้
มาชมเนื
องแน่
นอย่
างที่
เรี
ยกว่
ามื
ดฟ้
า
มั
วดิ
นจนแผ่
นดิ
นสะเทื
อน จึ
งเรี
ยกว่
า “หนั
งพระนครไหว” บางท่
านกล่
าวว่
า
เหตุ
ที่
เรี
ยกว่
าหนั
งใหญ่
ชุ
ดพระนครไหว เพราะหนั
งใหญ่
ชุ
ดนี้
มี
ลวดลายสี
สั
น
ที่
งดงามมาก เมื่
อเมื่
อเชิ
ดดู
เหมื
อนหนั
งจะไหวเยื
อกเย็
น จนสั่
นสะท้
านไปทั้
ง
พระนคร (ฉวี
วรรณ ศิ
ริ
,๒๕๒๘ : ๑๗) หนั
งใหญ่
ชุ
ดนี้
จำ
�นวนกว่
า ๒๐ ตั
ว
ได้
ถู
กคั
ดเลื
อกนำ
�มาประดั
บที่
ผนั
งโรงละครของกรมศิ
ลปากร (ปั
จจุ
บั
นเป็
น
ที่
ตั้
งของอาคารดำ
�รงราชานุ
ภาพ พิ
พิ
ธภั
ณฑสถานแห่
งชาติ
พระนคร) เมื่
อ
พ.ศ.๒๕๐๓ เกิ
ดไฟไหม้
โรงละครและหนั
งใหญ่
ชุ
ดนี้
ก็
ถู
กไฟไหม้
ไปด้
วย แต่
เข้
าใจว่
ายั
งคงมี
ตั
วหนั
งจำ
�นวนหนึ่
งเหลื
ออยู
่
และปั
จจุ
บั
นเก็
บรั
กษาไว้
ที่
กรมศิ
ลปากร
รู
ปหนั
งใหญ่
หมายถึ
ง รู
ปหนั
งขนาดใหญ่
ใช้
เป็
นตั
วละครประกอบการแสดงหนั
งใหญ่
ทำ
�จากหนั
งวั
วหรื
อหนั
ง
ควาย มี
ไม้
ตั
บผู
กติ
ดกั
บตั
วหนั
งไว้
สำ
�หรั
บจั
บเชิ
ด
การแกะสลั
กรู
ปหนั
งใหญ่
มี
ขั้
นตอนที่
ปฏิ
บั
ติ
สื
บทอดกั
นมามี
ดั
งนี้
คื
อ
๑. ขั้
นเตรี
ยมหนั
ง
โดยการคั
ดเลื
อกหนั
งขนาดโต ได้
แก่
หนั
งวั
วหรื
อหนั
งควายมาฟอกเพื่
อกำ
�จั
ดกลิ่
นพั
งผื
ด เนื้
อ
และไขมั
น ออกจากผื
นหนั
ง ในอดี
ตจะใช้
สั
บปะรด มะนาว และผลไม้
ที่
มี
รสเปรี้
ยวมาฟอกหนั
ง โดยแช่
หมั
กไว้
ในโอ่
ง
ประมาณ ๒-๓ วั
น ซึ่
งช่
างเชื่
อว่
าความเปรี้
ยวของส้
มชนิ
ดต่
างๆ จะทำ
�ให้
เซลล์
หนั
งตาย ไม่
มี
กลิ่
น ขจั
ดไขมั
นในผื
นหนั
ง
แต่
ในปั
จจุ
บั
นการฟอกหนั
งนิ
ยมใช้
นํ้
าส้
มสายชู
ฟอกหนั
งแทนส้
มต่
างๆ เพราะสะดวกและใช้
เวลาน้
อยกว่
าการฟอกหนั
ง
ด้
วยนํ้
าส้
มสายชู
จะใช้
เวลา ๑ คื
น เมื่
อฟอกหนั
งเสร็
จจะนำ
�หนั
งมาล้
างทำ
�ความสะอาดแล้
วนำ
�ไปขึ้
นตากแดดจนแห้
ง
๒. ขั้
นการเขี
ยนลาย
การเขี
ยนลายบนหนั
งที่
ฟอกแล้
ว ช่
างที่
ชำ
�นาญจะเขี
ยนลายด้
วยเหล็
กจารหรื
อใช้
ดิ
นสอ
เขี
ยนลายบนผื
นหนั
ง หากไม่
ชำ
�นาญก็
จะใช้
วิ
ธี
การลอกลายหรื
อการเขี
ยนลายบนกระดาษก่
อน แล้
วนำ
�มาปิ
ดบนหนั
ง
หรื
อหากมี
แบบที่
เสร็
จอยู่
แล้
วอาจใช้
วิ
ธี
การลอกลายโดยใช้
สี
สเปรย์
พ่
นลอกลายก็
ได้
๓. ขั้
นตอนการแกะสลั
กรู
ปหนั
งใหญ่
อุ
ปกรณ์
เครื่
องมื
อที่
ใช้
ในการแกะสลั
ก ได้
แก่
มุ
กตอกหนั
ง สิ่
ว มี
ดแกะ
สลั
ก ค้
อนสำ
�หรั
บตี
มุ
ก เขี
ยงไม้
เนื้
อแข็
งใช้
รองตอก และเขี
ยงไม้
เนื้
ออ่
อนใช้
รองแกะ โดยช่
างจะใช้
มุ
กตอกลายต่
างๆตาม
ความเหมาะสมบนตั
วรู
ปหนั
ง และใช้
มี
ดแกะในส่
วนที่
ต้
องการให้
โปร่
งและลอยตั
ว