Page 113 - dcp3

102
๔. ขั้นตอนการระบายสี รูปหนั งใหญ่ที่แกะสลักแล้ วจะนำ�มาระบายสี เพื่อความสวยงาม หากเป็นตัวละครใน
เรื่องรามเกียรติ์ ช่างก็จะระบายตามลักษณะเฉพาะของตัวละครแต่ละตัวที่ กำ�หนดไว้ เช่น รู ปหนุมาน คือ ลิงเผือกต้อง
ทาสีขาว รูปองคต กายสีเขียว พระรามกายสีเขียว และพระลักษณ์กายสีทอง เป็นต้น หากเป็นรูปหนั งตัวอื่นๆ ที่ไม่ใช่
ตัวละครในเรื่องรามเกียรติ์ ช่างก็จะระบายสีรู ปหนังตามจินตนาการ ให้เกิดความสวยงามและสั มพันธ์กับเรื่องที่แสดง
เมื่อระบายสีเสร็ จ ช่างก็จะนำ�รูปหนั งไปทานํ้ามันเพื่อให้เกิดความเงางามและกันสีลอก ในอดีตนิยมใช้นํ้ามันยางใสทา
รูปหนัง แต่ ปัจจุบันนิ ยมใช้นํ้ามั นวานิช ซึ่งสะดวกและหาได้ ง่าย
๕. ขั้นผู กไม้ตั บหนังสำ�หรับจัดเชิด รูปหนังใหญ่ถือเป็นตัวละครสำ�คัญในการแสดงหนังใหญ่ ดังนั้น เมื่อระบาย
สีเสร็จ ช่างจะนำ �ไม้ไผ่มาเหลาให้ส่วนโคนโตกว่ าส่วนปลายขนาดพอเหมาะในการจัดเชิด ผูกติ ดกับตัวหนังถ้าเป็นรูป
หนังเดี่ยวหรื อรูปหนังขนาดเล็กจะผูกไม้ตับอันเดี ยวตรงกลาง แต่ถ้าเป็นรูปหนังขนาดใหญ่จะผูกไม้ตับ ๒ อัน ให้ระยะ
ห่างกันพอเหมาะกับการจัดเชิด ๒ มือ ทั้งนี้ การผู กไม้ตับช่างจะพิจารณาไม่ให้ไม้ตับไปคาดทับในส่วนหน้ าและจุดเด่น
ของรูปหนัง เพราะจะทำ�ให้ความงามของรูปหนั งหายไปจากการถูกบังด้วยไม้ตั บหนัง
คุณค่าของการแกะสลั กรูปหนังใหญ่ นอกจากช่างผู้ทำ�รูปหนั งใหญ่จะต้องใช้ความอุ ตสาหะในการทำ�งานแล้ว
การใช้ทักษะความรู้ในการออกแบบและใช้ลายไทยมาผสมผสาน สร้างสรรค์ให้เกิดความงามที่รูปหนังแล้ว การเรียนรู้
วิธี การฟอกหนัง การเรียนรู้คุณลักษณะเฉพาะของตัวละครในเรื่ องรามเกียรติ์ เป็นเรื่องที่สะท้อนให้เห็นว่าช่ างหนัง
ใหญ่ นอกจากจะมีทักษะฝีมื อทางช่างแล้ว การเรียนรู้เรื่องรามเกียรติ์ก็เป็นองค์ความรู้อี กด้านหนึ่งของช่างที่ถูกนำ�มา
ใช้ทำ�ให้รูปหนั งใหญ่ให้มีความงามและถูกต้ องตามขนบในการสร้างตัวละครประกอบการแสดงหนังใหญ่
ปัจจุบันการแกะสลั กรูปหนังใหญ่ นับวั นจะมีช่างน้ อยลง ทั้งนี้ เนื่องจากต้องใช้ความอุ ตสาหะและความอดทน
เป็นอย่างสูง ตั้งแต่ขั้นตอนการเตรียมหนัง การออกแบบวาดรูป และการละลายสี ซึ่งในแต่ละขั้นตอนต้องใช้ เวลา ใน
การทำ�งานยาวนาน จึงจะได้หนังหนึ่งตัว ปัจจุบันมีช่างทำ�รู ปหนังใหญ่อย่างต่อเนื่อง ได้แก่ กลุ่มช่างทำ �รูปหนังตะลุงใน
ภาคใต้ เช่น ที่บ้านหนั งสุชาติ ทรัพย์สิน จังหวัดนครศรีธรรมราช บ้ านช่างอิ่ม จั นทร์ชุม จั งหวัดพัทลุง นอกจากนี้จาก
การที่หน่ วยงานของรัฐส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้ท้องถิ่นและให้รณรงค์ ให้เกิดการอนุรักษ์มรดกภูมิ ปัญญาทางวัฒนธรรม
ที่ วัดขนอน จังหวัดราชบุรี วัดบ้ านดอน จังหวัดระยอง วั ดสว่างอารมณ์ จังหวัดสิ งห์บุรี ซึ่งมีคณะหนังใหญ่อยู่ในวัด
ได้จัดทำ�โครงการในการสืบสานและถ่ายทอดการแกะสลั กรูปหนั งใหญ่ในชุมชนทำ�ให้เกิดกิ จกรรมและกระบวนการ
ถ่ายทอดการทำ�รูปหนังใหญ่ในชุมชน แม้ว่ าจะไม่ได้เกิดช่างทำ�หนังใหญ่เพิ่ มมากขึ้น แต่คนในชุมชนก็ได้ตระหนักใน
ความสำ�คัญและเห็ นคุณค่าของรูปหนังใหญ่มากขึ้นในสังคม
ชุมชนที่มี การสืบสานการแกะรูปหนั งใหญ่ มีดั งนี้ ๑) วัดขนอน จังหวัดราชบุ รี ๒) วัดสว่างอารมณ์ จังหวัด
สิงห์บุรี ๓) วัดบ้านดอน จังหวัดระยอง ๔) บ้านช่างอิ่ม จันทร์ชุ ม จังหวัดพัทลุง และ ๕) บ้ านหนังสุชาติ ทรัพย์สิน
จังหวัดนครศรีธรรมราช
รูปหนังใหญ่ ได้รับการขึ้นทะเบี ยนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติประจำ�ปีพุทธศักราช ๒๕๕๗