Page 89 - dcp2

78
ภูมิปัญญาการเลี้ยงไหม
การเลี้ยงไหมของชาวอีสานมีพิมพ์เผยแพร่ ในหนังสือวชิรญาณวิเศษ เล่ม ๖ เดือนมีนาคม ร.ศ. ๑๐๙ (พ.ศ. ๒๔๓๔)
ชื่อบทความว่า “เรื่องเลี้ยงตัวไหมและวิธี ทำ�เส้นไหม” สรุ ปความได้ว่า
ตัวไหมที่จะนำ�มาทำ �พันธุ์ต้องเลือกคัดเอาตัวไหมที่แก่อยู่ ในฝักแล้ ว คัดออกมาเป็นตัว ทั้งตัวผู้เมีย แล้วเอาขันครอบ
ไว้ด้วยกัน ก่อนครอบนำ �ผ้ามารองไว้ข้างล่างเพื่อรองรั บฟองไข่เล็กๆ คล้ายไข่ปลาที่จะออกมาในคืนนั้ น เมื่อได้ ไข่แล้วก็เอา
ตัวไหมทิ้งไปเสีย เก็บไว้แต่ไข่ เพื่อทำ�พันธุ์ต่ อไป
ไข่จะออกมาเป็นตัวคล้ ายหนอนเล็กๆ เอาใบหม่อนมาซอยให้ละเอียด โรยให้ตัวไหมที่อยู่ในกระด้งกิน เมื่อตัวไหมโตขึ้ น
จะนำ�ไปใส่กระด้ งที่ใหญ่ขึ้ นกระด้งละ ๑๐๐-๒๐๐ ตัว ชาวบ้านส่วนใหญ่ นิยมเลี้ยงไหมในเดื อนเก้า – เดือนสิ บ เพราะ
ฝนตกมากใบหม่อนจึงมีมาก ระยะนี้ไม่ต้ องซอยใบหม่อนให้ละเอียด โปรยไปได้เลยทั้ งใบ ให้กินวันละ ๒ ครั้ง เช้า-เย็น
แต่กระด้ งที่ใส่ตั วไหมเวลากลางวันต้องเอาผ้าคลุมให้มิดชิ ด มิฉะนั้นแมลงวันมาเจาะตั วไหมทำ�ให้ตายได้ สิ่งอันตรายอีก
อย่างหนึ่งที่จะเกิดกับตัวไหม คื อ ยาสูบ เมื่อได้ กลิ่นจะตายทันที
เมื่ออายุ ได้ ๑๕ วัน ตัวแก่จะออกสีเหลื องอ่อนๆ ตั้งแต่นั้นจะไม่กินอาหารอี กเลย เมื่อเห็ นว่าแก่ได้ทีแล้วจึงเก็บใส่
กะจ่อ (ภาชนะสานด้วยไม้ไผ่ ทรงกลม มีหลายขนาดไว้เก็บไหมสุก) แล้วเอาผ้าคลุ มไว้ ๑-๒ คื น ตัวไหมจะชักใยหุ้มตัวมิดชิด
การเก็บรังไหม เมื่อไหมสุกแล้วต้องเก็บรังไหมออกจากจ่อ นำ�มาคัดเลือกแยกรังดีออกจากรังเสีย เพื่อนำ�ไปสาวไหม
ทำ�เส้นไหมต่อไป
การเลี้ยงไหม