Page 88 - dcp2

77
พระบรมราชินีนาถเพื่ อส่งเสริมให้ราษฎรภาคอีสานปลูกหม่อน เลี้ยงไหมพันธุ์พื้นเมื อง และตั้งกลุ่มทอผ้าไหมขึ้นเพื่อผลิต
ผ้าไหมเป็ นอาชีพ โดยส่ งเจ้าหน้าที่ไปแนะนำ�เทคนิคต่างๆ ทำ�ให้ผ้าไหมพื้นเมืองของชาวอีสานมีการปรับปรุงลวดลาย
สี รูปแบบและคุณภาพ ตลอดจนปรับปรุงเครื่องมื อทอผ้า ได้แก่ ขยายขนาด ของฟืมที่ใช้ทอเพื่อให้ได้ผ้าหน้ากว้างขึ้น
เหมาะสมกับความต้องการของตลาดผู้บริโภค และใช้กี่กระตุกเพื่อทอผ้าพื้นได้เร็วขึ้น ขณะเดียวกั นก็ทรงส่งเสริมการอนุรักษ์
ลวดลายดั้งเดิ มของชุมชนต่างๆ โดยทรงรับซื้อไว้ในราคาสูงเพื่ อจูงใจ ให้ชาวบ้านได้สื บทอดมรดกภูมิปัญญาการทอผ้ า
ของตนไว้ กล่าวได้ว่า ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๑๕ เป็นต้นมา ภูมิปัญญาการทอผ้าไหมพื้นเมืองของไทยได้ถูกรื้อฟื้นขึ้นมาอีกครั้งหนึ่ง
เมื่อโครงการศิลปาชีพพิเศษทอผ้าไหม อำ�เภอนาหว้า จังหวัดนครพนม ได้เริ่มต้นขึ้นเป็นแห่งแรก
ภูมิปัญญาการปลูกหม่อน
ต้นหม่อนเป็นพืชที่ปลูกเก็บใบมาเป็นอาหารของตัวไหม สามารถขึ้นได้ ในดินที่ไม่มีนํ้าขัง ระบายนํ้าดี ดินมีความร่วนซุย
ต้นหม่อนจะเจริญเติบโตได้ดีในที่ โล่งแจ้งมีแสงแดดตลอดทั้ งวัน จากการที ่ เกษตรกรเรียนรู้ การปลูกหม่อน พบว่ า การเลือก
ที่ดินเพื่อปลูกหม่อน ไม่ควรอยู่ห่างจากโรงเลี้ยงไหมเพื่อความสะดวก และไม่ควร อยู่ใกล้แปลงปลู กยาสูบ สวนผั กสวนผลไม้
ที่ใช้ยาฆ่าแมลง หรือใกล้โรงงานอุตสาหกรรม เพราะละอองสารเคมีอาจปลิวไปติดอยู่บนใบหม่อนซึ่งเป็นอั นตรายต่อหนอนไหม
สมปักยก คือ ผ้ายกที่ สร้างลวดลายด้วยการเสริมเส้นพุ่งพิ เศษเข้าไป พระราชทานเป็นเครื่องแบบ ส� ำหรับขุนนางในราชส�ำนักสยาม
สมปักลาย คือ ผ้าพิมพ์ลายหรื อเขียนลายที่ได้รับพระราชทานเป็นเครื่องแบบของขุนนางในราชส�ำนั กสยาม
สมปักล่องจวน คือ ผ้าสมปั กปูมลายริ้ว
ผ้าปูม ไทย เป็นวิธีการทอผ้าไหมแบบ ๒ ตะกอ จึงได้เนื้อผ้าที่นํ้าหนั กสีเท่ากันทั้งสองด้าน
ผ้ ากุ ศราช คือ ผ้าฝ้ายทอยกดอกเด่น เนื้อหยาบ ทนทาน เกิดจากการน�ำฝ้ายมาตีเกลียวเป็นเส้นด้าย
ต้นหม่ อน
ภูมิปัญญาการคัดเลือกสายพันธุ์ไหม
สายพันธุ์ไหมไทยพื้นบ้านดั้งเดิมมี ๒ สายพันธุ์ คือ ชนิดที่
รังไหมเป็นสีนวล(ขาว) และ รังไหมเป็นสีเหลือง มีความยาวเพียง
๔๐ - ๔๕ ม.ม. หนัก ๒ กรัม (รายงานของนายโทยามะถึง
เสนาบดีกระทรวงเกษตราธิ การ ๒๔๔๕ อ้างถึ งใน หนังสือ
มัดหมี่มัดใจ , ๒๕๔๗: ๖) เป็นไหมที่ มีความความแข็ งแรง
เลี้ ยงง่าย ปรั บตั วเข้ากั บสภาพภู มิ อากาศได้ ดี เส้ นไหม
มี ความยื ดหยุ่นดี มี ความเงางาม มีปุ่ มปม ย้อมติดสี ได้ดี
การสาวเส้นใยทำ�ได้ ง่าย ไหมสายพันธุ์ ไทยพื้นบ้ าน ได้แก่
พั นธุ์นางเหลือง พันธุ์แพงพวย พั นธุ์นางตุ่ ย พันธุ์นางสิ่ ว
พันธุ์สำ �โรง พันธุ์ นางน้อย พันธุ์กากี และพันธุ์ นางลาย