Page 67 - dcp2

56
ที่เกิ ดในเวลาต่างๆ กันได้รับผลดังกล่าว ดังนั้น ในทัศนคติ ของชาวบ้าน ดาวดาวจึงมิใช่วั ตถุท้องฟ้าเพี ยงอย่างเดียว หากทรง
ไว้ด้วยอำ�นาจแห่ งเทพยดาที่สัมพันธ์ กับดาวดวงนั้นๆ จึงเกิดเป็นคติการบูชาเทพยดานพเคราะห์ต่างๆ ทำ�หน้าที่หมุ นเวียน
กันเข้ามาบันดาลผลดีผลร้ายเมื่ อถึงวาระของแต่ละองค์ ที่เรียกว่า เทวดาเสวยอายุ จึงมีการสวดและสังเวยในสิ่งที่ แต่ละองค์
จะได้ดลบั นดาลสิ่งดีเป็นมงคลและงดโทษที่เป็นผลร้าย ต่อมาในช่วงต้นรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
รัชกาลที่ ๕ ได้ริเริ่มให้มีการจั ดพิธีการ สวดนวัคคหายุสมธัมม์ คือธรรมเป็นเครื่ องเสมออายุด้วยนพเคราะห์ เพื่อให้ฝ่าย
พระภิกษุ ในพระพุทธศาสนาใช้สวดร่วมกับพิธี พราหมณ์ในการสวดสังเวยเทวดานพเคราะห์ ในพิธี เดียวกัน อันเป็นลักษณะ
เฉพาะที่เกิดขึ้ นเนื่องจากความเชื่อเรื่องโหราศาสตร์ไทย
๔) โหราศาสตร์ภาคปรากฏการณ์ คือ การคำ�นวณและพยากรณ์ผลของสุ ริยุปราคาจันทรุปราคา ดวงจันทร์บัง
ดาวเคราะห์หรือดาวฤกษ์ การปรากฏขึ้นของดาวหาง อุ กกาบาตตกหรือผีพุ่งไต้ พระอาทิ ตย์ทรงกลด พระจันทร์ทรงกลด
แผ่นดิ นไหว อากาศวิ ปริตต่างๆ เป็ นต้น อันส่ งผลโดยตรงต่อความเชื่อเรื่องเสถียรภาพของชุมชนและการปกครอง
ตลอดจนความเป็นอยู่ของประชาชนทั่ วไป
๕) โหราศาสตร์ในขนบประเพณีและวิถีชีวิต เช่น การกำ�หนดทิศทางคติ ที่ถือทิศว่าทิศใดเป็ นมงคลหรืออัปมงคล
การเรียนรู้เรื่องทิศทางของลมและฝนในแต่ละฤดูกาล การเรียนรู้การเคลื่อนตัวของดวงอาทิตย์ในท้ องฟ้าเพื่อใช้ กำ�หนดเวลา
ที่เรียกว่า ชั้นฉาย การสังเกตในเรื่องตะวันอ้อมเหนือ-อ้อมใต้ หรือตะวันอ้อมข้าว ส่วนการใช้ประโยชน์จากแสงจันทร์ที่สว่าง
พอสมควรสามารถใช้ประกอบกิจกรรมบางอย่าง เช่น การมหรสพสมโภช การเดินป่า การล่าสัตว์ และในการสงครามนั้ น
เวลาที่พระจันทร์ลับแสง คือ เวลาเข้าตีและเวลาพรางตัวหนีข้าศึก การกำ�หนดระยะเวลาในช่วงเวลากลางคืนกำ�หนดได้
จากอาการขึ้นและตกของดวงจั นทร์และดวงดาว ได้แก่ ดาวจระเข้อันเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มดาวหมีใหญ่ซึ่ งภาคเหนือและ
ภาคอีสานเรียกว่า ดาวช้างหรือดาวหัวช้ าง ดาวเต่าในกลุ่มดาวนายพราน ดาวข่าง ดาวว่ าวซึ่งเป็นดาวเรียงเด่ นในกลุ่มดาว
กางเขนใต้ กระจุกดาวลูกไก่เป็นกระจุ กดาวเปิดอยู่ในกลุ่มดาวพฤษภ หรือกลุ่มดาววัว ส่วนทางภาคเหนือและอีสานเรียกว่า
ดาวไก่น้อย หรือมีอีกชื่อเรียกว่า ดาววี การใช้ ดาวศุกร์ คือ ดาวประจำ�เมืองและดาวประกายพฤกษ์ในการกำ�หนดเวลา
ในช่วงหัวคํ่าและเช้ ามืด รวมถึงการเล่าขานถึงตำ�นานของดวงดาวแต่ละดวง แต่ละกลุ่ม เช่น นิทานดาวลูกไก่ (ดาววีไก่น้อย)
ดาวจระเข้ นิทานดาวม้าผูกโยงกับเรื่องของม้ากัณฐกะในพุทธประวั ติ ตำ�นานกลุ่มดาวหมาใหญ่หมาเล็กก็ผูกโยงกับเรื่อง
ของพระยุธิษเฐี ยรขึ้นสู่ เขาพระสุเมรุในมหาภารตยุทธ หรือตำ�นานดาวไถผูกโยงกับเรื่องรามเกียรติ์ตอนศึกกุมภกรรณ
รวมถึงตำ�นานดาวนักษัตรฤกษ์ ๒๗ กลุ่มซึ่งใช้ ในวิชาโหราศาสตร์และการพยากรณ์
ในสภาพสังคมปัจจุบันโหราศาสตร์ถู กมองว่าเป็นศาสตร์ที่มุ่งไปในทางพยากรณ์ และการประกอบพิธีกรรม
แต่เพียงอย่างเดียว รวมถึงเข้าใจผิดว่าศาสตร์ด้ านการพยากรณ์อื่ นๆ ที่ไม่เกี่ ยวข้องกับดวงดาวล้วนอยู่ในโหราศาสตร์ทั้งสิ้น
ทำ�ให้ เกิดความเข้าใจคลาดเคลื่อนไปจากเดิมมาก เมื่อเปิ ดรับวิทยาการจากต่างประเทศมากขึ้ นได้นำ�เอาวิทยาการ
สมัยใหม่มาอธิบายปรากฏการณ์ทางธรรมชาติอย่างเป็นวิทยาศาสตร์ ในขณะที่การทำ�ความเข้าใจสืบค้นและอธิบายข้อมูล
โหราศาสตร์อั นเป็นพื้นฐานหลักของวิ ทยาการดั้งเดิมถู กละเลย ในที่สุดก็ถูกมองว่าครํ่าครึ ล้ าสมัย ไม่ พัฒนา เมื่อถึ งคราว
ที่ทำ�การสื บค้นขึ้นใหม่ ก็ขาดข้ อมูลเชื่อมโยงที่ ทำ�ให้เห็ นภาพรวมในการติดตามพัฒนาการได้อย่ างต่ อเนื่องและชัดเจน
อีกทั้งมุมมองและทัศนคติ ต่อโหราศาสตร์ตามสภาพความเป็นจริงกับการเปรียบเทียบผลที่เกิดขึ้ นจริงเป็นไปด้วยความยาก