Page 58 - dcp2

47
บนต้นกล้วย ด้านหัวและท้าย แผ่นกระดานนี้ให้แม่อยู่กรรมนอนในขณะที่
อยู่ไฟ เรียกว่า “แม่สะแนน” ไม้ที่ใช้ในการอยู่ ไฟส่วนใหญ่เป็นไม้เนื้อแข็ง
ที่นิยมมากคือ ไม้จิก (ไม้เต็ง: Shorea obtusa Wall.) มะขามป้อม
(Phyllanthus emblica L. ) ฯลฯ ไม้นี้ต้องไม่แตก ไม่มีควัน ไม่มีกลิ่น
นํ้าต้มสมุนไพรที่นิยมใช้ ได้แก่ แก่นนมสาว (มะไฟแรด: Scleropyrum
pentandrum ( Dennest.) Mabb.) แก่นมะขาม แก่นฮวงสุ่ม (ตีนตั่ง :
Getonia floribunda (Roxb.) Lam.) ฯลฯ การทำ�ความสะอาดร่างกาย
ใช้ นํ้าต้ มใบมะขาม ใบนาด ใบเปล้า ในขณะที่อาบนํ้าต้มสมุนไพร ให้ ใช้
ผ้าสีดำ �พับให้หนา ชุ บนํ้าต้ม สมุ นไพรร้อนๆ รองนั่งด้วย
คนอยู่กรรมจะถูกห้ามเรื่องอาหารและสิ่งที่ควรและไม่ควรปฏิบัติ
เรียกว่า “ขะลำ�” อาการผิดปกติที่อาจเกิดเนื่องไม่ ปฏิบัติตามข้อขะลำ�
ได้ แก่ “การผิดกะบูน” (มดลูกบวม ปวดท้อง มีก้อนแข็งเป็นดานใน
มดลูก) เป็นต้น หรือ “กิ นผิด” ทำ�ให้มี อาการเวียนหั ว ผะอืดผะอม นอน
ไม่หลับ เป็นต้น ซึ่งมีกระบวนการรักษา ที่มีความจำ�เพาะในแต่ละรายไป
หมอพื้นบ้านจะทำ�พิธีผาบไฟ (พิธีป้องกันพิษไฟ) และ พิธี “เสียพิษไฟ”
คือ การทำ �พิธี ถอนพิษไฟ ตัดหางใบตองกล้วย ปิดฝาหม้อกรรม (หม้อที่
ต้ มนํ้าสมุ นไพรเพื่อดื่มและอาบ) แล้วควํ่าหม้อ เป็ นสัญลักษณ์ ถือว่า
หมดกรรม การอยู่ กรรมได้สิ้นสุดลงแล้ว
การอยู่กรรมตามภู มิปัญญาอี สาน ภาพจาก
http://kanchanapisek.or.th/
อุปกรณ์อยู่ไฟตามภู มิปัญญาอี สาน
ภาคใต้
ภาคใต้ ไทยพุทธ
การอยู่ไฟของสตรีที่คลอดใหม่ในภาคใต้มีจุดประสงค์ เพื่อให้สตรีหลังคลอดมีสุขภาพดีและแข็งแรง ประโยคสำ�คัญ
ที่พูดกันเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพสตรีหลังคลอดคื อ “ให้มดลูกเข้าอู่ ” หมายถึ ง ให้สิ่ งที่เรียกว่า มดลู กซึ่งเป็นที่ฝังตัวอยู่
ของทารกตั้ งแต่ปฏิสนธิจนคลอดนั้ นเป็นปกติ ด้วยการใช้คำ�ว่ าเข้าอู่ (ที่ อยู่) การจะทำ�ให้ เข้าอู่ ได้นั้นวิธีการสำ�คั ญซึ่งเป็น
ภูมิปัญญาของบรรพชนไทยภาคใต้ ได้แก่
๑. การให้สตรีหลังคลอดอยู่ไฟ การให้อยู่ ไฟ หมายถึง การนอนที่ใกล้ที่มี ไฟอยู่ ไฟที่ว่ านี้คือกองถ่านติดไฟ ที่จะมี
อยู่ตลอดเวลาที่ สตรีคลอดใหม่นอนหรือนั่งอยู่ในที่อยู่ ไฟ ที่จัดให้สตรีหลังคลอดอยู่ไฟนั้นจะเป็นที่เฉพาะ ส่วนมากมักจะ
เป็นส่วนหนึ่งหรือมุมใดมุมหนึ่งของครัว ถ้าครัวมีขนาดเล็ กก็อาจจะมีการทำ�ที่อยู่ไฟโดยเฉพาะ
๒. การใช้ก้อนเส้ าตั้ง (ก้อนหิ นที่ใช้ตั้งแทนเตาไฟในการหุงหาอาหารของชาวบ้านสมัยก่ อน) บริเวณหน้าท้ อง
การเอาก้อนเส้ าตั้งหรือประคบที่หน้าท้องจะทำ�ให้ความอุ่น จากก้อนเส้าซึ่ งมีความอุ่นจากการเผาไฟ (เอาผ้าหนาๆ ห่อไว้)
ส่งไปถึ งมดลูกได้ เมื่อทำ�เป็นประจำ �ก็จะทำ�ให้มดลูกเข้าอู่หรือแห้งกลับได้ดังเดิม การประคบหรือตั้ งบริเวณหน้ าท้องทั้งเช้ า
และเย็นทุกวันที่อยู่ไฟ