Page 57 - dcp2

46
ภาคกลาง
ผู้ที่เป็นหลักในการดำ �เนินงาน คือ “หมอตำ�แย” มารดาหลังคลอดเรียกว่า “แม่ลู กอ่อน” ภูมิ ปัญญา ในการดูแล
สุขภาพมารดาหลังคลอดของภาคกลางนั้น ประกอบด้วย การอยู่ ไฟ โดยให้หญิงหลังคลอดนอนบน “กระดานไฟ” ที่มี
เตาไฟอยู่ด้ านล่างหรือด้านข้าง ไม้ที่ใช้ ในการอยู่ไฟ คือ ไม้สะแกหรือไม้มะขามเพราะมีขี้เถ้ าน้อยไม่ รบกวนทำ�ความรำ�คาญ
การดูแลหญิงหลังคลอดโดยหมอตำ�แยภาคกลาง
ภาพจากมูลนิ ธิสุ ขภาพไทย
อุปกรณ์นั่งถ่านหลังคลอดตามภูมิปัญญาภาคกลาง
ภาพจากมูลนิธิสุขภาพไทย
มีการเข้ากระโจม คือ การอบตัวด้วยไอนํ้ าที่ มาจากสมุนไพร
ซึ่งเป็ นวิธีการที่สำ�คัญมากเพราะเชื่อว่าเป็นการกำ�จัดมลทิน ต่างๆที่ปรากฏ
บนผิวเนื้อให้หมดไป กำ�จัดนํ้าเหลืองเสียและบำ�รุงผิวหน้า การประคบตัว
ซึ่งจะทำ�หลั งคลอดและอยู่ระหว่างการอยู่ไฟหลังคลอด๒-๓วันจะประคบ
ตัวติดต่อกันเป็นเวลา ๓-๗ วัน สมุนไพรที่ ใช้ลู กประคบ ส่วนใหญ่จะ
ใช้ไพล ขมิ้นอ้อย ใบมะขาม ใบส้มป่อย เกลือ ใช้ประคบตามร่างกาย
และประคบเต้านมทำ �ให้นํ้านมไม่คั ด นํ้านมเดิ นสะดวก การทั บหม้อ
เกลือ คือ การนำ �เกลือไปบรรจุลงในหม้อตาล ที่มีฝาปิด ตั้งไฟให้ร้อน
จัดจนเกลือในหม้อแตกประทุ ยกหม้อลงไป วางบนใบพลับพลึ งหรือ
ใบละหุ่ง ใช้ผ้าห่อหม้อเกลือให้คลุมทั้ งใบพลับพลึงหรือใบละหุ่งที่วางไว้
ประคบตามตัวของหญิ งหลังคลอดและหัวเหน่า จะทำ�ให้มดลูกเข้าอู่เร็ว
ทำ�วั นละ ๒ ครั้ง เช้ามื ดและช่วงบ่าย และการนั่งถ่าน โดยใช้ผิวมะกรูด
(Citrus hystrix DC.) ตากแห้ง ว่านนํ้ า (Acorus calamus L.) ว่าน
นางคำ� ( Curcuma aromatica Salisb.) ไพล ขมิ้นอ้อย (Curcuma
zedoaria (Christm.) Rose) ชานหมาก (Areca catechu L) ชะลูด
(Alyxia reinwardtii Blume var. lucida Markgr.) ขมิ้นผง ใบหนาด
(อาจจะไม่ครบทุกอย่าง) หั่ นให้ละเอียดตากแดด ใช้โรยลงบนเตาไฟ
นั่งห้อยขาบนแคร่ควันจากเตาไฟจะรมบริ เวณที่หญิ งหลังคลอดนั่ง และ
เป็นการสมานแผลที่เกิ ดจาก การคลอดลูก
ภาคอีสาน
บุคคลที่เป็นหลักในการดูแลหญิ งตั้งครรภ์ คือ “หมอตำ�แย” ผู้หญิงหลังคลอด เรียกว่า “แม่ อยู่กรรม” หลังคลอด
จะมีการอยู่ไฟหรือเรียกว่า “อยู่กรรม” โดยมีความเชื่อว่าสามารถทำ�ให้แม่ ลูกอ่อนมี สุขภาพแข็งแรง ผิวพรรณดี มดลูก
เข้าอู่เร็ว ซึ่งจะมีพิ ธีกรรมตามความเชื่อประกอบกับการสร้างขวั ญกำ�ลั งใจ เตาที่ใช้ในการอยู่กรรมเรี ยกว่า “แม่คี งไฟ”
เป็นการใช้ไม้ ๔ แผ่น ขนาด ๒๐x๑๐๐ เซนติเมตร มาประกบกันให้เป็ นรูปสี่เหลี่ ยม เอาต้นกล้วยผ่ าซีกรองด้านล่าง แล้ว
เอาดินกลบด้ านบน วางก้อนเส้าหรือเตาด้านบน ด้านข้างของคีงไฟ มีแผ่นกระดานขนาด ๔๕x๒๐๐ เซนติเมตร วางพาด