Page 53 - dcp2

42
ยาหอม เป็นภูมิ ปัญญาของแพทย์แผนไทยที่รู้จักนำ�สมุนไพรที่มีกลิ่ นหอมหลากหลายชนิดมาปรุงเป็นยารักษาโรคลม
ยาหอมมีหลายตำ�รับและใช้ รักษากลุ่มอาการผิ ดปกติของร่างกายได้ถึง ๙๐ อาการ สามารถใช้บรรเทาอาการเป็ นลม
วิงเวียนศีรษะ หน้ามืด ใจสั่ น ท้องอืด ท้องเฟ้ อ บรรเทาอาการคลื่นไส้อาเจียนหรือนอนไม่หลับ ฯลฯ
การปรุงยาหอมตามแบบฉบับแพทย์แผนไทย ประกอบด้ วยสมุนไพรหลายชนิด ดังนี้
๑) ยาพื้นฐานเป็นสมุนไพรที่มีกลิ่นหอม ส่วนใหญ่มีรสขม ใช้ปรับสมดุลย์ความร้ อนในร่างกาย เช่น เกสรทั้ง ๕ โกศ
ทั้ง ๕ เทียนทั้ง ๕ อบเชย ขอนดอกกระลำ�พัก กฤษณา ชะลูด
๒) สมุนไพรเพิ่ มการทำ�งานของธาตุทั้ง ๔ ให้สมดุล เช่ น พิกัดเบญจกูล พิกัดตรีผลา พิกั ดตรีกฏก พิกัดตรีสาร
๓) สมุนไพรที่ใช้เพื่ อจุดประสงค์ เฉพาะอาการ เช่น พิกัดเกสรที่ได้จากดอกไม้ชนิดต่างๆ หรือ สมุนไพรรสขม เป็นต้น
จากหลักฐานทางประวั ติศาสตร์ หมอยาไทยในราชสำ�นักรู้ จักใช้ยาหอมมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุ ธยาดังปรากฏอยู่
ในตำ�รายาที่มีชื่อว่า “ตำ �ราพระโอสถ สมเด็จพระนารายณ์” ยาหอมจึงเป็นของทำ�ยากและมีราคาแพง ในสมัยพระบาท
สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชประสงค์ให้ราษฏรได้เข้าถึงยาคุณภาพดีจึงทรงกระจายยาไปตามหั วเมือง
ต่างๆ ยาหอมจึงเป็นหนึ่งในยาตำ�ราหลวงชุด “ยาโอสถสภา” ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้ าฯให้เผยแพร่แก่ ราษฎร
ปัจจุบันยาหอมเทพจิตร ยาหอมทิพโอสถ ยาหอมนวโกฐ ยาหอมอินทจักร์เป็นยาหอมที่จัดอยู่ในตำ�รับยาสามัญ
ประจำ�บ้าน พ.ศ. ๒๕๔๒ สำ�หรับรักษาอาการทางระบบไหลเวียนโลหิตและอยู่ในบั ญชียาหลักแห่งชาติ หมวดบัญชียาจาก
สมุนไพร พ.ศ. ๒๕๕๔ ซึ่งมีการกำ�หนดสูตร ส่วนประกอบ วิธีทำ� สรรพคุณ ขนาดรับประทานและขนาดบรรจุ ได้ รับการ
รับรองจากคณะกรรมการอาหารและยา
วิธีการกินยาหอมแบบดั้งเดิม ต้องนำ�มาละลายนํ้ากระสายยาและดื่มขณะที่ยังอุ่นเพราะจะช่วยให้ยาออกฤทธิ์ผ่าน
ประสาทรับกลิ่นและดูดซึมผ่ านกะเพาะอาหารเร็วขึ้น ปัจจุบันรูปแบบของยาหอมมีหลาย
แบบมากขึ้น ทั้งแบบเคี้ยว แบบอม และแบบกิน ทั้งเม็ดและดื่ มนํ้าตาม อย่างไรก็ตามพบ
ว่าวิธี การกินยาหอมแบบเดิ มได้ประสิทธิผลมากที่สุด
ปัจจุ บันคนไทยก็ ยังนิ ยมใช้ยาหอมอยู่ ในวิถี ชีวิ ตประจำ�วั นโดยเฉพาะในกลุ่ม
ผู้สูงอายุ ยังต้องมี ยายาหอมติดตัวไว้ตลอดเวลา
ยาหอม ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติประจำ�ปี
พุทธศักราช ๒๕๕๕
ยาหอม
ภาพ : ตัวอย่ างยาหอมวัดโพธิ์
ที่มา : http://www.greenworld-market.com/images/content/original-1339918720119.png