Page 103 - dcp2

Basic HTML Version

92
ภู
มิ
ปั
ญญาการเลี้
ยงควายงาน
ดั
งกล่
าวแล้
วว่
าเกษตรกรไทยส่
วนใหญ่
จะเน้
นการเลี้
ยงควายไว้
เพื่
อใช้
แรงงานเป็
นหลั
กสำ
�คั
ญ ด้
วยเหตุ
นี้
จึ
งพบว่
าการ
เลี้
ยงควายงานของชาวบ้
านทั่
วไปมี
หลายรู
ปแบบ หลายวิ
ธี
การ ขึ้
นอยู่
กั
บเงื
อนไขแตกต่
างกั
นไปหลายปั
จจั
ย ทั้
งสภาพ
ธรรมชาติ
แวดล้
อม และสภาพทางสั
งคมวั
ฒนธรรม ซึ่
งพอจะจำ
�แนกรู
ปแบบและวิ
ธี
การเลี้
ยงควายไทยออกได้
ดั
งนี้
คื
การเลี้
ยงปล่
อยรวมฝู
เป็
นวิ
ธี
การเลี้
ยงแบบดั้
งเดิ
มที่
นิ
ยมกั
นทั่
วไป โดยการปล่
อยควายของแต่
ละคนไปรวมกั
เป็
นฝู
งใหญ่
ให้
หากิ
นกั
นเองในบริ
เวณกว้
างที่
เรี
ยกว่
“ทำ
�เล”
เช่
น ทำ
�เลทุ่
งหญ้
า ป่
าบุ่
ง-ป่
าทาม
ในแหล่
งที่
เป็
นดอนเกาะ
หรื
อบริ
เวณที่
ลุ่
มใกล้
สายนํ้
า ส่
วนในชุ
มชนที่
อยู่
บน ที่
เนิ
นโคกก็
จะปล่
อยควายรวมๆ กั
นในทำ
�เลป่
าโคก
และคั
ซึ่
งเป็
พื้
นที่
สาธารณะของชุ
มชนที่
เรี
ยกรู้
กั
นว่
“ทำ
�เลเลี้
ยงสั
ตว์
การเลี้
ยงควายด้
วยรู
ปแบบวิ
ธี
นี้
บรรดาเจ้
าของควายจะร่
วมกั
กำ
�หนดขอบเขต ทิ
ศทางหรื
อเป้
าหมายว่
าจะให้
ฝู
งควายไปหากิ
นในทิ
ศทางบริ
เวณใด ซึ่
งกลุ่
มเจ้
าของควายจะคอยติ
ดตาม
กำ
�กั
บฝู
งควายอยู่
ห่
างๆ เมื่
อฝู
งควายเริ่
มออกนอกทิ
ศทางก็
จะช่
วยกั
นไล่
ต้
อนให้
ไปตามทิ
ศทางพื้
นที่
ที่
กำ
�หนด ซึ่
งส่
วนมาก
เจ้
าของควายแต่
ละคนจะสั
บเปลี่
ยนกั
นไปต้
อนควายที่
จะออกนอกเส้
นทาง เป็
นการเลี้
ยงที่
ต้
องดู
แลและติ
ดตามไล่
ต้
อนใน
แต่
ละวั
นที่
ปล่
อยรวมฝู
งกั
นทุ
กวั
การเลี้
ยงควายแบบปล่
อยรวมฝู
พื้
นที่
ราบลุ่
มนํ้
าท่
วมถึ
ง ภาษาอั
งกฤษเรี
ยก flood plain ค�
ำว่
“ทาม”
ใช้
เรี
ยกบริ
เวณทั้
งหมดในพื้
นที่
ราบนํ้
าท่
วมถึ
ง ส่
วนค�
ำว่
“บุ่
ง”
ใช้
เรี
ยกบริ
เวณที่
ลาดลุ่
มที่
มี
แหล่
งนํ้
าแช่
ขั
ง ซึ่
งเป็
นส่
วนหนึ่
งของพื้
นที่
ทาม ในภาษาอั
งกฤษเรี
ยกว่
า Low Flood Plain ในพจนานุ
กรม
ฉบั
บราชบั
ณฑิ
ตยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕ ให้
ความหมายของ
“ทาม”
ว่
“ที่
ราบริ
มฝั่
งล�
ำนํ้
าที่
มี
นํ้
าท่
วมเป็
นครั้
งคราว”
และค�
ำว่
“บุ่
ง”
คื
“บึ
ง”
ป่
าโคก หรื
อป่
าเต็
งรั
ง (Deciduous Dipterocarp Forest) ป่
าชนิ
ดนี้
มี
อยู่
ทั่
วไปทั้
งที่
ราบและที่
เขาสู
ง ดิ
นมั
กเป็
นทรายและลู
กรั
ง ซึ่
จะมี
สี
ค่
อนข้
างแดง ในบางแห่
งจึ
งเรี
ยกว่
าป่
าแดง ส่
วนในภาคตะวั
นออกเฉี
ยงเหนื
อที่
มี
ป่
าขึ้
นตามเนิ
นที่
เรี
ยกว่
าโคก จึ
งเรี
ยกว่
าป่
าโคก
ลั
กษณะป่
าชนิ
ดนี้
เป็
นป่
าโปร่
งมี
ต้
นไม้
ขนาดเล็
กและขนาดกลางขึ้
นอยู่
กระจั
ดกระจาย พื้
นป่
าไม่
รกทึ
บ มี
หญ้
าชนิ
ดต่
างๆ และไม้
ไผ่
ขึ้
นอยู่
โดยทั่
วไป พั
นธุ์
ไม้
ในป่
านี้
ได้
แก่
เต็
ง รั
ง พะยอม มะขามป้
อม เป็
นต้
ท�
ำเลเลี้
ยงสั
ตว์
ในชุ
มชน
การเลี้
ยงแบบปล่
อยฝู
เป็
นวิ
ธี
การเลี้
ยงแบบดั้
งเดิ
ม คล้
ายๆ กั
บการ
เลี้
ยงแบบปล่
อยรวมฝู
ง ให้
หากิ
นกั
นเองตามทำ
�เลป่
าบุ่
ง-ป่
าทามหรื
อตามทำ
�เล
ป่
าโคกและคั
งส่
วนชุ
มชนที่
อยู่
ใกล้
ภู
เขา ก็
จะปล่
อยฝู
งในป่
าเชิ
งเขาหรื
อปล่
อย
ฝู
งเข้
าไปในป่
าดงบนภู
เขา แต่
จะต่
างกั
นอยู่
บ้
างคื
อ การเลี้
ยงแบบปล่
อยฝู
งนี้
มั
กจะปล่
อยรวมฝู
งหลายสิ
บตั
ว ซึ่
งเป็
นฝู
งเล็
กกว่
าการเลี้
ยงปล่
อยรวมฝู
ง ไม่
มี
การกำ
�หนดทิ
ศทาง แต่
เจ้
าของควายที่
รวมฝู
งกั
น มั
กจะไปสำ
�รวจนั
บจำ
�นวน
ควายเป็
นระยะๆ ประมาณ ๓-๗ วั
นต่
อครั้
ง เพื่
อติ
ดตามดู
ว่
า ควายของพวก
ตนหากิ
นอยู่
ในบริ
เวณพื้
นที่
ใด และยั
งอยู่
ครบหรื
อไม่
ซึ่
งวิ
ธี
การเลี้
ยงแบบนี้
เจ้
าของควายมั
กต้
องปลดสายตะพายควายทุ
กตั
วออกก่
อนปล่
อยเข้
าฝู
ง เพื่