Page 28 - dcp1

Basic HTML Version

19
เสื
อข้
ามห้
วย
เรี
ยบเรี
ยงโดย รองศาสตราจารย์
ชั
ชชั
ย โกมารทั
เสื
อข้
ามห้
วยเป็
นการเล่
นพื้
นเมื
องที่
เล่
นกั
นอย่
างแพร่
หลายในจั
งหวั
ดต่
างๆ ของภาคกลางสมั
ยก่
อน เช่
นจั
งหวั
กรุ
งเทพฯ ธนบุ
รี
ราชบุ
รี
ตราด และพระนครศรี
อยุ
ธยา เป็
นต้
น (ชั
ชชั
ย โกมารทั
ต, ๒๕๒๗) นอกจากนี้
ยั
งเป็
นที่
นิ
ยมเล่
กั
นแพร่
หลายในภาคอื่
นๆ ด้
วย เสื
อข้
ามห้
วยเป็
นการเล่
นที่
เล่
นกั
นในหมู่
เด็
กๆ และคนหนุ่
มสาว เป็
นการเล่
นเลี
ยนแบบ
พฤติ
กรรมของสั
ตว์
ที่
มี
ความสามารถในการกระโดด กระโจนข้
ามสิ่
งกี
ดขวาง เช่
น ห้
วยนํ้
าลำ
�ธารเล็
กๆ ได้
อย่
างแคล่
วคล่
อง
ว่
องไว ชาวบ้
านสมั
ยก่
อนจึ
งนำ
�ท่
าทางการกระโดดของเสื
อมาเล่
นเป็
นเสื
อข้
ามห้
วยกั
น เล่
นเพื่
อความสนุ
กสนานรื่
นเริ
งและ
เป็
นการออกกำ
�ลั
งกายอย่
างหนึ่
งด้
วย บางท้
องถิ่
นเล่
นกั
นในเทศกาลรื่
นเริ
งต่
างๆ เช่
น งานสงกรานต์
สั
นนิ
ษฐานว่
าเสื
อข้
ามห้
วย
จะมี
การเล่
นกั
นมานานกว่
า ๑๒๐ ปี
แล้
ว (วรรณี
วิ
บู
ลสวั
สดิ์
แอนเดอร์
สั
น,๒๕๒๖) ประมาณสมั
ยกรุ
งรั
ตนโกสิ
นทร์
ช่
วง
รั
ชกาลที่
๕ และนั
บได้
ว่
าการเล่
นเสื
อข้
ามห้
วยเป็
นการเล่
นพื้
นเมื
องชนิ
ดหนึ่
งที่
เป็
นที่
นิ
ยมเล่
นสื
บทอดต่
อเนื่
องกั
นมาโดย
ตลอด แม้
ในปั
จจุ
บั
นนี้
ยั
งเล่
นกั
นอยู่
ทั่
วไปทั้
งในเมื
องและในชนบทและเนื่
องจากเป็
นการเล่
นที่
ทรงคุ
ณค่
าในหลากหลาย
ด้
าน จึ
งสมควรต้
องมี
การฟื้
นฟู
พั
ฒนาการเล่
นนี้
ให้
คงอยู่
มี
ชี
วิ
ตชี
วาเป็
นประโยชน์
แก่
คนในรุ่
นปั
จจุ
บั
นและรุ่
นต่
อๆ ไปยิ่
งขึ้
เสื
อข้
ามห้
วยสะท้
อนถึ
งวิ
ถี
ชี
วิ
ตจริ
งของชาวบ้
านในภาคตะวั
นออกเฉี
ยงเหนื
อของไทย ที่
ต้
องใช้
ชี
วิ
ตเกี่
ยวข้
องกั
บป่
เผชิ
ญภั
ยกั
บเสื
อ ซึ่
งวิ
ธี
เล่
นแบบให้
คนนั่
งในท่
าต่
างๆโดยสมมุ
ติ
ว่
าเป็
นห้
วย แล้
วให้
คนอื่
นที่
สมมุ
ติ
ว่
าเป็
นเสื
อกระโดดข้
ามไป
เป็
นการเล่
นที่
ไม่
ค่
อยพบเห็
นในประเทศอื่
น นั
บเป็
นเอกลั
กษณ์
ไทยที่
สะท้
อนให้
เห็
นถึ
งความสำ
�คั
ญความอุ
ดมสมบู
รณ์
ของเสื
อ ของป่
า และเป็
นการเรี
ยนรู้
วั
ฒนธรรมการใช้
ชี
วิ
ตในป่
า เช่
น เรื่
องของเสื
อ อาการกิ
ริ
ยาของเสื
อ เรื่
องของห้
วย
หนอง คลอง บึ
ง ที่
ปรากฏเป็
นคำ
�พู
ดเป็
นสาระและเป็
นพฤติ
กรรมของการเล่
เสื
อข้
ามห้
วยสามารถเล่
นได้
ทุ
กโอกาสที่
ว่
าง บางท้
องถิ่
นเล่
นกั
นในเทศกาลสงกรานต์
ก็
มี
เล่
นได้
ทั้
งชายและหญิ
แต่
โดยส่
วนมากจะเล่
นกั
นเฉพาะกลุ่
ม คื
อ ชายก็
นิ
ยมเล่
นกั
บชายด้
วยกั
น ส่
วนหญิ
งก็
มั
กจะเล่
นกั
บหญิ
งด้
วยกั
น แต่
ถ้
าชายกั
หญิ
งเล่
นร่
วมกั
นมั
กจะมี
การต่
อระยะหรื
อต่
อท่
าทางในการกระโดดสำ
�หรั
บหญิ
งให้
ง่
ายขึ้
นในการเล่
นประเภทบุ
คคลจะเล่
ได้
ตั้
งแต่
จำ
�นวนผู้
เล่
น ๒ คนขึ้
นไป ถ้
ามี
จำ
�นวนผู้
เล่
นมากๆ อาจเล่
นแข่
งขั
นกั
นเป็
นที
มได้
โดยแบ่
งผู้
เล่
นออกเป็
น ๒ ฝ่
ายๆ
ละเท่
าๆ กั
น สถานที่
เล่
นบริ
เวณสนามหญ้
าหรื
อลานกว้
างทั่
วไป เช่
นลานบ้
าน หรื
อลานวั
ด เป็
นต้
วิ
ธี
เล่
ผู้
เล่
นทุ
กคนเสี่
ยงทายเพื่
อหาผู้
เล่
น ๑ คนสมมุ
ติ
ให้
เป็
นห้
วย ส่
วนผู้
เล่
นที่
เหลื
อทั้
งหมดสมมุ
ติ
ให้
เป็
นเสื
ให้
ผู้
เล่
นคนที่
เป็
นห้
วยนั่
งลงตามท่
าทางต่
างๆ ที่
กำ
�หนดไว้
ที
ละท่
าแล้
วให้
ผู้
เล่
นที่
เป็
นเสื
อทุ
กคน กระโดดข้
ามที
ละคน
เมื่
อจบท่
าหนึ่
งก็
ให้
คนเป็
นห้
วยเปลี่
ยนเป็
นท่
าอื่
น ให้
ผู้
เล่
นที่
เป็
นเสื
อกระโดดข้
ามที
ละคนเช่
นนี้
เรื่
อยไป ท่
าทางที่
ผู้
เล่
นคนที่
เป็
นห้
วยนิ
ยมเล่
นกั
นทำ
�มี
อยู่
๙ ท่
าดั
งนี้
คื
ท่
าที่
๑ นั่
งลงเหยี
ยดเท้
าไปข้
างหน้
าตั้
งฝ่
าเท้
าขึ้
นหั
นนิ้
วเท้
าขึ้
นข้
างบน ให้
ผู้
เป็
นเสื
อกระโดดข้
ามเท้
าที่
เหยี
ยดไป
ท่
าที่
๒ เหมื
อนท่
าที่
๑ แต่
ใช้
เท้
าต่
อที่
ปลายเท้
าเดิ
มเป็
น ๒ เท้
าซ้
อนกั
น ให้
ผู้
เป็
นเสื
อกระโดดข้
ามเท้
าไป