Page 44 - บูรพศิลปิน58

29
บูรพศิ ลปิน พ.ศ. ๒๕๕๘
เจ้าพระยาพระคลัง (หน)
เกิด ไม่ ปรากฏหลักฐาน
ถึงแก่อสัญกรรม พ.ศ. ๒๓๔๘
ยุคสมัย ธนบุรี - รัตนโกสินทร์ (รัชกาลที่ ๑)
ประวัติ และการทำ�งาน
เจ้าพระยาพระคลัง นามเดิม หน เป็นบุตรเจ้าพระยาสุรบดิ นทรสุรินทรฦๅชัย (บุญมี) กับท่านผู้หญิ งเจริญ
มี หลักฐานระบุว่าเจ้าพระยาพระคลัง (หน) รับราชการมาตั้งแต่สมั ยกรุงธนบุรี มี บรรดาศักดิ์ เป็นหลวงสรวิชิต มีหน้าที่
เป็ นนายด่านเมื องอุทัยธานี ครั้นปลายรั ชกาลสมเด็จพระเจ้าตากสิ นมหาราช เกิดจลาจลบ้านเมื องระสํ่าระสาย
เจ้าพระยาพระคลั ง (หน) หรือหลวงสรวิ ชิตในขณะนั้น ได้ส่งหนั งสือแจ้งเหตุไปยังสมเด็ จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก
(พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช) ซึ่งกำ�ลังยกกองทัพไปตีเขมร
หลวงสรวิชิต ออกไปรับสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริ ย์ศึกถึงทุ่งแสนแสบ รายงานข้อราชการต่างๆ จากนั้น
สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริ ย์ศึกได้ปราบจลาจลจนสงบเรียบร้อย แล้วทรงปราบดาภิเษกขึ้ นครองราชสมบัติ เป็นปฐม
กษัตริ ย์แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้ หลวงสรวิชิต เป็นพระยาพิพั ฒโกษา และต่อมา
เป็นเจ้าพระยาพระคลัง เสนาบดี จตุสดมภ์กรมท่า มีหน้าที่ควบคุมบังคับบัญชากิจการทางหัวเมืองชายทะเลทั้งหมด
เจ้าพระยาพระคลัง (หน) นอกจากจะรับหน้าที่บริหารกิจการบ้านเมื องตามหน้าที่แล้ว ยังได้ชื่อว่า เป็นกวีมี
ฝีปากเอก เรียบเรียงหนั งสือดี มี สำ�นวนโวหารไพเราะ ทั้งร้อยกรอง และร้อยแก้ ว
ถึงแก่อสัญกรรม เมื่อปีฉลู พ.ศ. ๒๓๔๘ ในรัชกาลที่ ๑
ผลงานสำ�คัญ
เรื่องที่แต่งในสมัยธนบุรี ได้แก่
ลิลิตเพชรมงกุ ฎ
อิเหนาคำ �ฉันท์
เรื่องที่แต่งในสมัยรัตนโกสินทร์ ได้ แก่
สามก๊ก แปลจากพงศาวดารจีน
ราชาธิราช แปลจากพงศาวดารมอญ
กากี คำ�กลอน
ร่ายยาวมหาชาติ กัณฑ์กุมาร - มัทรี ได้รับการยกย่ องว่าดีเยี่ ยมทั้งการพรรณนาและโวหาร อย่างยากที่
จะหาสำ�นวนของกวีท่านใดมาเทียบได้
ลิลิตพยุ หยาตราเพชรพวง
โคลงสุภาษิต
กลอนและร่ายจารึ กเรื่องสร้างภูเขาทองที่วัดราชคฤห์
ลิลิตศรีวิชั ยชาดก
ลิลิตพยุ หยาตราเพชรพวง แต่งเป็นโคลงสี่สุภาพ
สมบั ติอมรินทร์คำ �กลอน แต่งเป็นนิ ทานคำ�กลอนแบบกลอนเพลงยาว
ได้รั บการยกย่องเชิดชูเกียรติ เป็น บูรพศิลปิน สาขาวรรณศิลป์ พุทธศักราช ๒๕๕๘
๓
สมัยธนบุรี