Page 45 - บูรพศิลปิน58

30
บูรพศิลปิน พ.ศ. ๒๕๕๘
พระยาธรรมปรีชา (แก้ว)
เกิด ไม่ปรากฏหลักฐาน
ถึงแก่อนิจกรรม ไม่ปรากฎหลักฐาน
ยุคสมัย ธนบุรี - รัตนโกสินทร์
ประวัติและการทำ�งาน
พระยาธรรมปรีชา นามเดิม แก้ ว เป็นชาวเมืองพิจิตร ได้เข้ารับราชการในกรมพระอาลักษณ์ในสมัยธนบุรี
ต่อมาได้รั บพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระอาลั กษณ์ ต่อมาได้กราบถวายบั งคมลาอุปสมบทที่วั ดหงส์รัตนาราม
(วัดเจ้าขรัวหงส์) เป็นผู้ที่ มีความรู้ แตกฉานในพระธรรมวินัย สมเด็ จพระเจ้าตากสิมมหาราชโปรดเกล้ าฯ ให้ดำ �รง
สมณศักดิ์ เป็นพระราชาคณะที่ “รัตนมุนี”
ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ด้ วยทรงนับถือว่าพระรัตนมุนีเป็นผู้มี ความรู้
ความชำ�นาญแตกฉานทั้งภาษาไทยและภาษาบาลี อีกทั้งมี ความรู้ในพระพุทธศาสนาอย่างลึกซึ้ง จึ งโปรดเกล้าฯ ให้ลา
สิกขาบทมารับราชการในกรมพระอาลั กษณ์
เมื่อครั้งที่โปรดให้พระราชาคณะแต่งไตรภูมิกถาจบหนึ่ ง และให้ราชบัณฑิตแต่งอีกจบหนึ่ง ได้ ทอดพระเนตร
ความทั้งสองฉบับ แล้วทรงพระราชดำ�ริว่าถ้อยคำ�สำ�นวนตลอดจนข้อความยังไม่แนบเนียนสมพระราชหฤทัย จึงโปรดให้
พระอาลักษณ์ (แก้ว) ชำ�ระเรียบเรียงขึ้นใหม่สำ�เร็จเป็น “ไตรภูมิโลกยวิ นิจฉัย” และเมื่อโปรดให้สังคายนาพระไตรปิฎก
พระอาลักษณ์แก้วได้เป็นหัวหน้าราชบัณฑิต
นอกจากนี้ พระอาลักษณ์ (แก้ว) ยังมีส่ วนร่วมในการชำ�ระกฎหมายตราสามดวง ซึ่งชำ�ระเมื่อ พ.ศ. ๒๓๔๗
ดังปรากฏนามอยู่ในบานแผนกกฎหมายตราสามดวง
เมื่อ พ.ศ. ๒๓๒๗ พระอาลักษณ์ (แก้ว) ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระยาธรรมปโรหิต เจ้ากรมพระ
อาลักษณ์ แล้วเลื่อนขึ้นเป็นพระยาธรรมปรีชา จางวางราชบัณฑิตในสมัยรั ชกาลที่ ๑ สันนิษฐานว่า พระยาธรรมปรีชา
(แก้ว) ถึงแก่อนิจกรรมในปลายรัชกาลที่ ๑ หรือต้นรัชกาลที่ ๒
ผลงานสำ�คัญ
รัตนพิมพวงศ์ แปลจากภาษาบาลีเป็นภาษาไทยเมื่ อ พ.ศ. ๒๓๓๑
คัมภีร์มหาวงศ์ พงศาวดารลั งกาทวีป แปลจากภาษาบาลีเป็นไทยจบปริจเฉทที่ ๓๖ เมื่อ พ.ศ. ๒๓๓๙
ไตรภูมิโลกยวิ นิจฉัย เรี ยบเรียงเมื่อ พ.ศ. ๒๓๔๕
ไตรเพท เรียบเรียง
เสนางคโยคศิลปศาสตร์ เรียบเรียง
ได้รับการยกย่องเชิดชูเกี ยรติเป็น บูรพศิลปิน สาขาวรรณศิลป์ พุ ทธศักราช ๒๕๕๘
๔
สมัยธนบุรี