ทำเนียบ คณะนักแสดงพื้นบ้าน

ทําเนียบคณะนักแสดงพื้นบาน

Directory of folk ensemble

๔๗

ลิเกออกภาษา

คือ ยุคที่ลิเกนําเพลงออกภาษาของการบรรเลงปพาทย และการสวดคฤหัสถในงานศพสมัยรัชกาลที่ ๕ มาเพิ่ม

เขาไปในการแสดงลิเก เพลงออกภาษาเปนการแสดงลอเลียนชาวตางชาติที่เขามาอาศัยอยูในกรุงเทพมหานครในขณะนั้น

ดวยการนําการแตงกาย นํ้าเสียงในการพูดภาษาไทย ปนกับภาษาของตน และเพลงที่ขับรองในหมูชาวตางชาติเหลานั้น

มาลอเลียนเปนที่สนุกสนาน ผูชมนิยมกันมาก เมื่อลิเกนํามาใชก็เริ่มดนการแสดงดวยการสวดแขกเปนการออกภาษามลายู

เพราะถือวาเปนการแสดงที่ศักดิ์สิทธิ์ และเปนสิริมงคล แลวจึงตอดวยภาษาอื่นๆ เชน มอญ จีน ลาว ญวน พมา เขมร

ญี่ปน ฝรั่ง ชวา อินเดีย ตะลุง (ปกษใต)

ลิเกทรงเครื่อง

การแสดงลิเกออกภาษาในสวนที่เปนสวดแขก กลายเปนการออกแขก มีผูแสดงแตงกายเลียนแบบ ชาวมลายู

ออกมารองเพลงอํานวยพร มีตัวตลกถือขันนํ้าตามออกมาใหผูแสดงเปนแขกประพรมนํ้ามนต สวนที่เปนชุดออกภาษา

กลายเปนละครเต็มรูปแบบ ซึ่งวงรํามะนายังคงใชบรรเลงตอนออกแขก แตใชปพาทยบรรเลงในชวงละคร เครื่องแตงกาย

หรูหรา เลียนแบบขาราชสํานัก ในสมัยรัชกาลที่ ๕ จึงเรียกวา ลิเกทรงเครื่อง ลิเกทรงเครื่องแสดงในโรง (วิก) และเก็บคาเขาชม

ลิเกทรงเครื่องแพรหลายไปทั่วภาคกลาง อยางรวดเร็ว เมื่อเกิดสงครามโลกครั้งที่ ๒ ขึ้นในปพุทธศักราช ๒๔๘๔ ลิเกทรงเครื่อง

ก็ประสบปญหาการขาดแคลนวัสดุเครื่องแตงกายซึ่งตองนําเขาจากตางประเทศ เชน ผาและเพชรเทียม จนในที่สุดการแตงกาย

ชุดลิเกทรงเครื่องก็หมดไป วงรํามะนาที่ใชกับการออกแขกก็เปลี่ยนไปใชวงปพาทยแทน เพื่อเปนการประหยัด

ลิเกลูกบท

ลิเกลูกบท เปนลิเกที่เกิดขึ้นหลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ สืบเนื่องจากลิเกทรงเครื่องประสบปญหา เครื่องแตงกาย

ซึ่งตองนําเขาจากตางประเทศ เพื่อเปนการประหยัดลิเกลูกบทจึงแตงกายแบบเรียบงาย ผูชายสวมเสื้อคอกลมแขนสั้น

นุงโจงกระเบน มีผาคาดพุง (คลายการแสดงลําตัด) ผูหญิงใสเสื้อ หมสะใบ นุงซิ่น แตงแบบเรียบงายไมเนนเครื่องประดับ

ลักษณะสําคัญของลิเกลูกบท อยูที่เครื่องแตงกายเปนสําคัญ วิธีการแสดง การรอง การรํา คลายลิเกทั่วๆ ไปที่แสดงอยู

ลิเกเพชร

ลิเกเพชร หลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ บานเมืองเขาสูภาวะปกติ การตกแตงเครื่องแตงกายลิเกตัวพระหรูหราขึ้นอีก

ครั้งหนึ่ง แตมิไดกลับไปใชรูปแบบลิเกทรงเครื่อง เริ่มตนดวยการใสเสื้อกั๊กปกเพชรทับเสื้อคอกลมแขนสั้น สวมสนับเพลา

เชิงปกเพชร แลวนุงผาโจงทับ สวมถุงนองสีขาว ใชแถบเพชรหรือ “เพชรหลา” มาทําสังเวียนคาดศีรษะ ประดับขนนก

สีขาว คาดสะเอวเพชร สําหรับชุดลิเกตัวนางไมคอยมีแบบแผน สวนใหญ เปนชุดราตรียาวตามสมัยนิยม มีเครื่องประดับ

เชน มงกุฎ สายสรอย กําไล การแสดงลิเกในยุคนี้นําเสนอ การแสดงประเภทอื่นๆ เขามาเสริมเพื่อใหการแสดงเปนที่นิยม

อยูเสมอ เชน การรองเพลงลูกทุงยอดนิยมหรือเพลงจากภาพยนตร

ลิเกลอยฟา

เปนยุคที่เวทีลิเกเปลี่ยนจากรูปแบบเดิม ที่มีวงดนตรีอยูทางดานขางของผูแสดง มาเปนเวทีที่วางเครื่องดนตรีอยูบน

ยกพื้นหลังเวทีการแสดง ใหผูชมไดเห็นวงดนตรีทั้งวง แตไมมีหลังคา จึงเรียกวา ลิเกลอยฟา เครื่องแตงกายตัวพระ

ในยุคนี้ เพิ่มเครื่องเพชรมากขึ้นคือ มีแผงประดับศีรษะเพชรแทนขนนก เสื้อรัดรูป ปกเพชรที่เกิดขึ้นในปลายยุคลิเกเพชร

ก็เพิ่มจํานวนเพชรจนเต็มไปทั้งตัว ผานุงกลายเปนแบบสําเร็จรูป ปกเพชรทั้งผืน สวนเครื่องประดับตางๆ ก็เพิ่มจํานวนเพชร

ขึ้นมากกวาแตกอน