Page 146 - 089 รุกข มรดกของแผ่นดิน

142

ต้นสะตือ

ชื่อสามัญ -
ชื่อวิทยาศาสตร์ Crudia chrysantha (Pierre) K. Schum.
ชื่อวงศ์ FABACEAE
ชื่อเรียกอื่น ปรก, กระตุก, ต�ำยำน, ยำน, ดู่ขำว เดือยไก่ (ภำคเหนือ),
ประดู่ขำว (ภำคตะวันออก), แห้ ขำว (ภำคตะวันออกเฉียงเหนือ)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

สะตือเป็นไม้ยืนต้น สูง ๘ - ๒๕ เมตร ล�ำต้นมักแตกกิ่งต�่ำ เรือนยอดเป็นพุ่มกว้ำงถึงค่อนข้ำงกลม
เปลือกสีน�้ำตำลเทำเรียบหรือแตกเป็นแผ่นหนำ เปลือกชั้นในสีน�้ำตำลถึงแดงเข้ม กิ่งอ่อน ยอดอ่อน
และใบอ่อนมีขน และเกลี้ยงในเวลำต่อมำ ใบประกอบแบบขนนกปลำยคี่ เรียงเวียนสลับ
ดอกเล็กสีขำว ออกเป็นช่อเดี่ยวตำมง่ำมใบและปลำยกิ่ง ผลค่อนข้ำงแบน รูปรี มีเส้นนูนตำมขวำง
ด้ำนข้ำงฝักห่ำง ๆ และมีขนสีน�้ำตำลคลุมหนำแน่น ปกติมี ๑ เมล็ด มีกำรกระจำยพันธุ์ตำมชำยห้วย
หนองและแม่น�้ำล�ำธำร ในป่ำเบญจพรรณและป่ำดิบ ที่ควำมสูงตั้งแต่ระดับทะเลปำนกลำงถึง ๒๕๐ เมตร
ทำงภำคเหนือ ภำคกลำง ภำคตะวันออกและภำคตะวันออกเฉียงเหนือ ในต่ำงประเทศพบที่ลำว กัมพูชำ
และเวียดนำม เนื้อไม้สีน�้ำตำลอ่อน แก่นแข็งและเหนียว นิยมใช้ท�ำด้ำมเครื่องมือเครื่องใช้ในกำรเกษตร
เครื่องเรือนและงำนก่อสร้ำงทั่วไป ใบใช้ต้มอำบแก้โรคอีสุกอีใส โรคหัด เปลือกต้นใช้ปรุงเป็นยำแก้ท้องร่วง

Ton Satue

Common name -
Scientific name Crudia chrysantha (Pierre) K. Schum.
Family name FABACEAE
Other names Prok, Kratuk, Tumyarn, Yarn, Du Khao, Doei Kai (Northern Thailand)
Pradu Khao (Eastern Thailand), Hae, Khao (Northeastern Thailand)

Botanical characteristics

Satue is a perennial tree with the height of 8 - 25 meters. The branches grow
low. The top is in a wide to quite round bushy shape. The bark is brownish-gray, smooth,
or cracks into thick plates. The inner bark is brown or dark red. The young branch, young shoot and young leaf grow with hair and become smooth
later. It has pinnately compound leaves arranged in alternate pattern. The flowers are small and white growing in inflorescences at the leaf axils and
at the ends of the branches. The fruit is quite flat and oval with transverse lines next to the pod, densely covered with brown hair. The fruit usually
has one seed. The trees are distributed along creeks, swamps, and rivers in mixed and evergreen forests at a medium sea level to 250 meters above
the sea level in the North, Central, East and Northeast of Thailand. It is found in other countries such as Laos, Cambodia, and Vietnam. The wood is
light brown. The heartwood is hard and tough. It is used to make handles for agricultural tools, furniture, and general construction. Boiled leaf can
cure chickenpox and measles. The bark is used to relieve diarrhea.

142