Page 81 - Thai Culture

ศิ ลปะการแสดง สื่อแห่งจิตวิญญาณ |79
ด้วยวิถีชีวิ ตอั นเรียบง่ายและใกล้ ชิดกับธรรมชาติ หมอล� ำถือเป็น
การแสดงพื้ นเมืองที่มีคุ ณค่าและมี ความส� ำคัญยิ่งต่อชาวอีสานในอดี ต
เพราะนอกจากจะเป็ นการแสดงที่ให้ ความบั นเทิ ง ความสนุ กสนาน
เพลิดเพลินในงานรื่นเริ งหรือเทศกาลต่ างๆ แล้ว ยังสอดแทรกความรู ้
ความคิด คติ ธรรม ความเชื่อ ตลอดจนขนบธรรมเนียมประเพณีต่างๆ
ที่ท�ำให้ คนฟังเกิดความเฉลียวฉลาด มีความประพฤติอันดีงาม และมี
ส่วนร่วมในการช่วยส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรมรวมถึงการรักษาบรรทัดฐาน
ของสังคมไว้ได้อย่างแยบยล
ความเรียบง ่ ายที่สามารถเข้ าถึ งชาวบ้ านได้ทุ กหมู ่ เหล่าเป็ น
ข้อได้เปรี ยบของหมอล�ำที่ ท�ำให้ได้รับความนิยมอย่ างแพร่หลาย หมอล�ำ
ได้รับการยกย่องว่าเป็ นปราชญ์ของสังคม เพราะเป็นผู้สืบทอดและถ่ายทอด
ภูมิปัญญา ตลอดจนวิถีชีวิ ตของคนในท้องถิ่นควบคู่กั บวัด ทั้งนี้เพราะผู้ ที่
จะเป็นหมอล�ำที่ดี ได้นั้นจะต้องเป็นผู้มีความรอบรู้หลากหลายไม่ว่ าจะเป็น
เรื่องประวัติศาสตร์ ภูมิศาสตร์ การท�ำมาหากินเลี้ ยงชีพ ขนบธรรมเนียม
ประเพณี บาปบุ ญคุณโทษ ข้ อธรรมไปจนถึ งนิทานชาดก และข่าวสาร
บ้ านเมือง อีกทั้งต้ องมี ปฏิภาณไหวพริ บในการโต้ตอบและแก้ปั ญหา
เฉพาะหน้าบนเวที ได้อย่างทันท่วงที ในอดี ตที่การสื่อสารยังไม่พัฒนา
ดังเช่ นทุกวันนี้ หมอล�ำได้ท�ำหน้าที่ ถ่ายทอดเรื่องราวความเป็ นไปต่างๆ
และในสมัยหนึ ่งหมอล�ำยังช่ วยเผยแพร่ความรู ้ด้านลัทธิการเมือง ชี้แนะ
ให้ประชาชนเข้าใจในการปกครองระบบประชาธิปไตย รวมถึงให้ความรู้ต่างๆ
เช่น การวางแผนครอบครั ว การคุมก�ำเนิด การกินที่ถูกสุขลักษณะ
หากโจทย์ของการแสดงคือความบันเทิงที่ตรงใจผู้ชม หมอล�ำก็นับเป็น
ความบันเทิ งอันเปี ่ยมไปด้วยอรรถรสและจิ ตวิญญาณของคนพื้นถิ่นอีสาน
แฝงไว้ด้ วยคติธรรมที่คอยขัดเกลาคนในสังคมให้ เป็นคนดี ระลึกถึงบาปบุญ
คุณโทษ ในขณะเดี ยวกันก็มีพั ฒนาการที่เปลี่ ยนแปลงไปตามยุคสมั ย
จากการเล่าเรื่องคนเดียวในยุ คเริ่มแรกของหมอล�ำพื้น ต่อมาจึงเพิ่ มผู้แสดง
เป็นคู่เพื่ อเติมความสนุกให้ร้องรับส่งกันได้ของหมอล�ำกลอน แล้ วเปลี่ยนเป็น
การแสดงแบบหมู่คณะของหมอล�ำหมู่ หมอล� ำเพลิน จวบจนตั้ งเป็นวง
ที่น�ำการแสดงดนตรีมาผนวกกับการแสดงหมอล� ำของหมอล�ำกลอนซิ่ ง
ไม่ว่าจะเปลี่ ยนไปอย่างไร แต่สิ่งหนึ่งที่ยั งคงมีร่วมกันของหมอล� ำทุกประเภท
คือการเข้าถึงใจผู้ชม ซึ่งถือเป็นส่วนส�ำคั ญให้การแสดงหมอล�ำยังคงสืบเนื่อง
มาจนถึงทุกวันนี้
• ในงานบุญตามประเพณีฮีตสิบสองคองสิ บสี่ของชาวไทยอีสานมักจะมีหมอล�ำกลอนเป็นตัวชูโรงของมหรสพสมโภชงาน