Page 35 - Thai Culture

�������������������� |33
ลอยกระทง
สายน�้ำแห่งชีวิต
สายน�้ำคือเส้นเลือดหลั กในการด�ำเนินชีวิ ตของคนไทยผู้เป็นชาวลุ่มน�้ำและประกอบ
อาชีพทางเกษตรกรรมเป็นหลัก ประเพณีลอยกระทงจึงเป็นการขอขมาและการระลึ กถึง
พระคุณของแม่น�้ำล�ำคลองที่ หล่อเลี้ยงชีวิ ต สายน�้ำอันเต็มเปี่ยมของคืนเพ็ญเดือน ๑๒
เป็นช่ วงที่น�้ำขึ้นสู งที่สุ ดในรอบปี จึงเป็นช่วงเวลาอั นเหมาะสมที่จะแสดงความกตั ญญู
และตระหนักรู้ในบุญคุณของธรรมชาติ
ประเพณีลอยกระทงเกิดขึ้ นด้วยพื้นฐานความเชื่ อในเรื่องพิธี ขอขมาต่อสายน�้ำที่
ได้ล่วงล�้ำก�้ำเกินโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์เช่ น เหยียบย�่ำ ขับถ่าย ทิ้งของเสีย สิ่งปฏิกูล และ
อาจท�ำสิ่งอื่นที่ไม่เหมาะสม นอกเหนือจากการแสดงความกตัญญู และขอขมาต่อสายน�้ำแล้ ว
การลอยกระทงยังมี วัตถุประสงค์อื่นอีกหลากหลายซึ่งขึ้นอยู่กับความเชื ่อของแต่ละท้องถิ่น
อาทิ เพื่อบูชาพระพุทธเจ้ าในวันเสด็ จกลับจากเทวโลกเมื่อครั้ งเสด็จไปจ� ำพรรษาอยู่
บนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์เพื่อทรงเทศนาอภิธรรมโปรดพุทธมารดา หรื อเป็นการสั กการบูชา
รอยพระพุทธบาทของพระพุทธเจ้า ที่ ประทับไว้ บนหาดทรายที่ ริมฝั่งแม่ น�้ำนัมมทา
ในประเทศอินเดีย เพื่อบูชาพระเกศแก้วจุ ฬามณีบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ซึ่งเป็นที่บรรจุ
พระเกศาของพระพุทธเจ้า ตลอดจนเพื่อลอยเคราะห์หรือสะเดาะเคราะห์คล้ายกับพิธี
ลอยบาปของพราหมณ์
พิ ธีการขอขมาในประเพณีลอยกระทงจะใช้ วัสดุจากธรรมชาติ ที่ลอยน�้ ำได้ เช่น
ต้นกล้ วย กระบอกไม้ไผ่ ฯลฯ มาท�ำเป็นกระทงใส่เครื่องเซ่นให้ลอยไปกับน�้ำ ภายใน
ตั้งพุ่มทองน้อยธูป ๑ ดอก และเทียน ๑ เล่ม หากเป็นกระทงแบบพราหมณ์จะมีวิ ธีการ
ท�ำแบบเดียวกับกระทงแบบพุ ทธ แต่ต่างกันตรงที่ไม่มีเครื่องทองน้อย บางท้ องถิ่นจะมี
การใส่หมากพลู เงินเหรียญ หรื อตัดเส้นผม เล็ บมือ เล็ บเท้า ใส่ในกระทงด้วยเพื่ อเป็น
การสะเดาะเคราะห์
• “พระราชพิธีจองเปรียง ลอยพระประทีป”
ภาพจากจิ ตรกรรมฝาผนัง ชุดพระราชพิธี สิบสองเดือน
วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร