๓๖
ตํ
านานพญาคั
นคาก เป
นวรรณกรรมพื
้
นบ
านที
่
ปรากฏอยู
อย
างแพร
หลาย
ในการรั
บรู
ของชาวอี
สานและล
านนา ตํ
านานพญาคั
นคาก เป
นชาดกพื
้
นบ
านที
่
เล
าถึ
ง
พระโพธิ
สั
ตว
เสวยพระชาติ
เป
นพญาคั
นคาก ซึ่
งต
อมาเป
นกษั
ตริ
ย
ที่
มี
ทศพิ
ธราชธรรม
จนเป
นที
่
เคารพนั
บถื
อของชาวเมื
อง เป
นเหตุ
ให
ผู
คนลื
มเซ
นสรวงบู
ชาพญาแถน
ทํ
าให
แถนโกรธไม
ย
อมปล
อยน้
ํ
าฝนให
ตกลงมายั
งโลกมนุ
ษย
พญาคั
นคากจึ
งอาสา
นํ
าเอาไพร
พลบรรดาสั
ตว
ต
างๆ อาทิ
ปลวก ผึ
้
ง ต
อ แตน งู
ช
าง ม
า วั
ว ควาย ขึ
้
นไป
ช
วยกั
นรบกั
บพญาแถนบนเมื
องฟ
าจนได
รั
บชั
ยชนะ พญาแถนจึ
งยอมปล
อยน้
ํ
าฝน
ให
ตกลงมายั
งโลกมนุ
ษย
ตามเดิ
ม เนื
้
อหาของ ตํ
านานพญาคั
นคาก สะท
อนให
เห็
น
การผสมผสานความเชื
่
อทางพุ
ทธศาสนากั
บคติ
ความเชื
่
อดั
้
งเดิ
มเรื
่
องพญาแถน
ซึ
่
งสะท
อนให
เห็
นความสั
มพั
นธ
ระหว
างพุ
ทธศาสนากั
บความเชื
่
อเกี
่
ยวกั
บความอุ
ดม
สมบู
รณ
ในวิ
ถี
ชี
วิ
ตของชาวนาในวั
ฒนธรรมข
าวที
่
ต
องอาศั
ยน้
ํ
าฝนในการปลู
กข
าว
ในสั
งคมอี
สาน ตํ
านานพญาคั
นคาก เป
นเรื
่
องเล
าที
่
ใช
อธิ
บายที
่
มาประเพณี
การ
จุ
ดบั
้
งไฟในเดื
อนหก ซึ
่
งถื
อเป
นประเพณี
อั
นสํ
าคั
ญใน
“ฮี
ตสิ
บสอง”
ที
่
ยั
งคงปฏิ
บั
ติ
สื
บทอดกั
นมาในสั
งคมอี
สานตั
้
งแต
อดี
ตจนกระทั
่
งถึ
งทุ
กวั
นนี
้