Page 95 - dcp7

84
วงปี่จุม
เรียบเรียงโดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ประสิทธิ์ เลียวสิริพงศ์
ปี่จุม เป็นวงดนตรีท้องถิ่นล้านนาที่มีปี่ซึ่งเป็นเครื่องลมไม้ประเภทลิ้ นอิสระเป็นเครื่ องดนตรีหลัก โดยปกติ ปี่จุม
สำ�รับหนึ่ งๆ จะทำ�จากไม้รวกเลาเดียว และทำ �เป็นปี่ที่มี ขนาดและระดับเสียงต่ างๆ กันสี่เล่ม สี่ขนาด มีลิ้นทำ�ด้วย
สำ�ริดผนึกติ ดที่ปลายด้านหนึ่งซึ่งมีข้อตันมี รูนิ้วเจ็ดรู เรียงไปตามความยาวของลำ�ปี่ ปี่มี ขนาดต่างๆเรียงตามลำ�ดั บจาก
ใหญ่ไปเล็ก ดังนี้ ปี่แม่ มี ความยาวระหว่าง ๗๐ - ๘๐ เซนติ เมตร ปี่กลาง มีความยาวประมาณ ๖๐ - ๖๕ เซนติเมตร
ปี่ก้อย มีความยาวระหว่าง ๔๕ - ๕๕ เซนติ เมตร และปี่ตัด (บางคนเรียกปี่เล็ ก) มีความยาว ๓๕ - ๔๐ เซนติเมตร
วงดนตรีที่ใช้ปี่ทั้งสี่เล่ มมีชื่อเรียกว่ าปี่จุมสี่ ถ้าใช้ เพียงสามเล่ม เรียกว่า ปี่ จุมสาม บางวงใช้ปี่สามเล่มและมีซึ่งขนาดใหญ่
ร่วมวงด้วย ๑ คั นก็ยังคงเรี ยกชื่อวงว่ า ปี่จุมสี่ ถ้าเรี ยกโดยไม่ต้ องการระบุจำ�นวนนั กดนตรีจะเรี ยกสั้นๆ ว่าปี่จุม
ส่วนนักดนตรีที่เล่ นปี่จุม เรียกว่า ช่างปี่
การใช้ปี่ขนาดต่างกันบรรเลงร่วมกันสี่เล่ม ทำ�ให้เสียงของปี่ จุมสี่ครอบคลุมพิสัยของเสียงมากกว่าสองทบของ
คู่แปด โดยเสี ยงของปี่ก้ อยจะสูงกว่าปี่แม่ เป็นคู่แปด ส่วนปี่กลางมีระดับเสียงคาบเกี่ยวระหว่างครึ่งบนของปี่ แม่ กับ
ครึ่งล่างของปี่ก้อย และปี่ตัดมีเสียงสูงเป็นคู่แปดของปี่กลาง ระบบเสียงเช่นนี้ ทำ�ให้การบรรเลงปี่ จุมสี่มี เสียงซ้อนกัน
เป็นคู่แปดตลอดเวลา และบางช่วงมีเสี ยงเดียวกันเพิ่มเข้ามาอีกแนวหนึ่งด้วย เสียงเหล่านี้ เป็นลักษณะของดนตรีที่
แพร่หลายในเอเชียรวมทั้งในประเทศไทยด้วย
การบรรเลงปี่จุมสามกั บการขับซอ