Page 92 - dcp7

81
ลำ�ตัด
เรียบเรียงโดย รองศาสตราจารย์ กาญจนา อินทรสุนานนท์
เพลงลำ�ตัดเป็นเพลงพื้นบ้ านพื้นเมืองชนิดหนึ่ งของไทย ซึ่ ง นิยมร้ องกันในเขตภาคกลาง สันนิษฐานว่า
มีพัฒนาการมาจาก “ลิเกบั นตน” ของชาวมลายู ในต้นรัชกาลที่ ๕ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยลิเกบันตนดังกล่าว
มีรูปแบบของการการแสดงแยกออกเป็น ๒ สาขา สาขาหนึ่ง เรียกว่า “ ฮั นดาเลาะ” และ “ลากูเยา” และลิเกบันตน-
ลากูเยา มี ลักษณะของการแสดงว่ากลอนสดแก้กัน โดยมีลูกคู่คอยรับ เมื่อต้นบทร้องจบ ต่อมาเมื่ อมีการดัดแปลง
กลายเป็นภาษาไทยทั้ งหมด จึงเรียกกันว่า “ลิเกลำ�ตั ด”
คำ�ว่ าลำ�ตัดแยกออกได้เป็น ๒ คำ� คื อ คำ�ว่ า “ลำ�” และ “ตัด” ซึ่งมีผู้ให้ความหมายไว้ต่างๆ ได้ แก่ คำ�ว่ า “ลำ�”
หมายถึงการร้องลำ�นำ� มีคำ�ร้องมี ทำ�นอง และหมายถึงลำ�เรื่ อง แต่ละลำ�มีเรื่องต่ างๆ เช่น ลำ�เรื่องชิงชู้ ลำ�เรื่องผูกรัก
เป็นต้น สำ�หรับคำ �ว่า “ตัด” คือทำ�ให้ขาด แบ่งออก แยกออก เป็ นรูปแบบทำ�นองต่างๆ ของบทเพลง หรือตั ดเป็น
การแสดงอื่นๆ มาแทรกในการแสดงลำ�ตัด เช่น มีการร้องเพลงฉ่อย เพลงขอทาน หรือมีการแสดงละคร สวดคฤหัสถ์ ฯลฯ
มาแทรก เพื่อให้เกิ ดความแปลกสนุกสนานไม่น่าเบื่อ
การแสดงลำ�ตัดดั้ งเดิมใช้ผู้ชายแสดงล้วน โดยแบ่งเป็น ๒ ฝ่ายร้องว่าโต้ตอบกั น มีแพ้ชนะเรี ยกว่า “ลำ�ตัดประ”
ภายหลังมี ผู้หญิงมาแสดงด้วย โดยร้องโต้ตอบกันระหว่างฝ่ายหญิงและฝ่ายชาย แต่ฝ่ายหญิงร้องสู้เขาไม่ได้ และมีการ
พัฒนามาเป็น “ลำ�ตั ดผัวเมีย” ไม่มี การประชันเหมือนเมื่อก่ อน เป็นการร้องรอมชอมกัน ฝ่ายชายอาจยอมให้ฝ่ายหญิง
ชนะบ้างตามโอกาส แต่ก็มีการร้ องว่ากันแรงๆ ซึ่งเป็นการแสดงไม่ ได้โกรธกันจริง ฉันทลักษณ์ของลำ�ตัด ลักษณะของ
บทร้องลำ�ตัดคือ “กลอนแปดหัวเดียว” ที่มีลักษณะพิเศษคือมีการขึ้ นต้นที่เรียกว่า “เกริ่นหน้ากลอง” หรือ “บันตน”
ก่อนเริ่มเข้าบทร้องยาว ถ้าอีกฝ่ ายขึ้นร้องใหม่อาจมีการร้ องบันตนใหม่หรือร้องต่อกันไปเลยก็ได้ ถ้าร้องต่อไปก็ต้องลง
เสียงเดียวกัน ภาษาที่ใช้ เรียกกลอนลักษณะลงเสียงเดียวกันนี้ เช่น ลงเสี ยงสระไอเรียกว่า “กลอนไล” ลงเสี ยงสระอี
เรียกว่า “กลอนลี” ลงเสียงสระอูเรียกว่า “กลอนลู”
ภาพ : การร้องเพลงลำ�ตัด ของครูหวังเต๊ะ หรือนายหวังดี นิมา
ศิลปิ นแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (เพลงพื้ นบ้าน)
พุทธศักราช ๒๕๓๑
ที่มา : https://i.ytimg.com/vi/lmBrtmWpOk8/hqdefault.jpg
ภาพ : การร้องเพลงลำ�ตัด ของแม่ประยูร
ศิลปิ นแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (เพลงพื้ นบ้าน)
พุทธศักราช ๒๕๓๗
ที่มา : http://hilight.kapook.com/img_cms2/
star/prayoon.jpg