Page 80 - dcp7

69
เพลงเรือแหลมโพธิ์ จ.สงขลา
เรียบเรียงโดย ผู้ช่วยศาสตราจารย์สนิท บุญฤทธิ์
เพลงเรือแหลมโพธิ์ เป็นเพลงพื้ นบ้านชนิดหนึ่งของจั งหวั ดสงขลา เดิมเรียกว่า เพลงยาว เพลงเรือ หรือ
เพลงเรือยาว โดยเฉพาะคำ�ว่ า เพลงเรือยาว ใช้เรียกเพลงดังกล่าวที่เนื้อร้ อง มีความยาว ในขณะที่เพลงชนิดเดียวกันนี้
มีเนื้ อร้องขนาดสั้นเรียกว่า เพลงเรือบก (บก แปลว่า พร่อง, ลด) ประมาณปี พ.ศ.๒๕๒๕ เริ่ มมีการใช้คำ�ว่า เพลงเรือแหลมโพธิ์
ทั้งนี้ เพื่อเรียกตามพื้ นที่ ที่เป็นศู นย์ กลางของประเพณี การเล่นเพลงพื้นบ้ านชนิดนี้ นั่นเอง เพลงเรื อแหลมโพธิ์
เดิมร้องเล่นกันในเรือเช่นเพลงเรือทั่วไป จุดประสงค์เพื่อการชักลากพระทางนํ้าจากวัดไปสู่จุดหมายที่นัดพบ คือ บริเวณ
แหลมโพธิ์ แล้วติดขึ้ นมาร้องเล่นบนบกด้วย ไม่มี การร้องโต้ตอบกั น จึงจัดประเภทเป็นเพลงไม่ปฏิพากย์ ไม่ปรากฏ
หลักฐานว่าเพลงเรือแหลมโพธิ์เกิดขึ้ นเมื่อใด แต่เชื่อกันว่ าการชักพระทางนํ้าเป็นต้นกำ �เนิดของเพลงเรือแหลมโพธิ์
ที่มีมานานไม่ตํ่ ากว่า ๒๐๐ ปี
เพลงเรือแหลมโพธิ์มีลักษณะเป็น กลอน ๔ วรรคหนึ่งมี ๔ คำ� จังหวะ ๒-๒-๒-๒ ไม่จำ�กัดความยาว เพียงวรรคเดียว
ก็สามารถร้องเล่นได้ แต่ละเพลงมีคำ�รั บ ที่เรียกว่า สร้อย กับมี คำ�ส่ง ด้วย ผู้เล่นเพลงประกอบด้ วย แม่เพลง ๑ คน
กับ ลูกคู่ ไม่จำ�กัดจำ�นวน แม่เพลงมีหน้าที่ขึ้นเพลงแต่ละวรรค ลูกคู่ มีหน้าที่รับเพลงที่แม่เพลงร้ องนำ�แบบวรรคต่อ
วรรค เพลงแต่ละวรรคร้องได้อย่างน้อย ๓ เที่ยว จนกว่าจบเพลงหรือเลิกรากันไปเอง การเล่นเพลงเรื อแหลมโพธิ์
ไม่มี พิธีกรรมหรือใช้ในพิธีกรรมใด นอกจากร้องเพื่อความสนุกสนาน หยอกเย้า เสียดสี อันเป็นการสะท้อนภาพสังคม
เพลงเรือแหลมโพธิ์ ไม่มี ทำ�นอง ร้องเป็นภาษาพูดปกติที่มี จังหวะลื่นไหลลงตัว ไม่ มีการไหว้ ครูทั้งก่อนและ
หลังเล่น ไม่มีเครื่องดนตรีใด ๆ ประกอบ เล่นทั้งในเรื อและบนบก เล่นบนบก ผู้เล่นจะแบกไม้พายเรือเสมือนเป็นสัญลักษณ์
แต่งตัวตามปกติ หรือนัดแต่งเพื่อแสดงความเป็ นหมู่พวกก็ได้ บางครั้งการเล่นเพลงอาจมี การแสดงประกอบเข้ากั บ
เนื้อเพลงที่ภายหลังเรียกว่า แฟนซี
เพลงเรือแหลมโพธิ์ เล่นจริงเฉพาะวันออกพรรษา
แรม ๑ คํ่า เดือน ๑๑ ร่วมกับการชั กพระทางนํ้าเท่านั้น
เมื่อไปถึงบริเวณแหลมโพธิ์ก็ขึ้นเล่นต่อบนบกจนกระทั่ง
เสร็จกิจชักพระกลับวัด แต่ก่อนหน้านั้น ๑ เดือนจะมีการ
ซ้อมเล่นกัน โดยเฉพาะในบริเวณลุ่มนํ้าทะเลสาบสงขลา
ตอนกลางที่อยู่รายรอบบริ เวณแหลมโพธิ์ เพลงเรื อ
แหลมโพธิ์มีคุณค่าทางสุนทรียศาสตร์ อันประกอบด้วย
ความงามทางภาษาและฉันทลักษณ์ ทั้งถ้อยคำ� เสียง ภาพ : การเล่นเพลงเรื อแหลมโพธิ์ จ.สงขลา
ที่มา : ผศ.สนิท บุญฤทธิ์