Page 59 - dcp7

48
เพลงอีแซว
เรียบเรียงโดย รองศาสตราจารย์ กาญจนา อินทรสุนานนท์
เพลงอีแซวเป็นเพลงร้องพื้นบ้านภาคกลาง นิยมร้องเล่นกันมากในจังหวัดสุพรรณบุรีและจังหวัดอื่นๆ ในภาคกลาง
เช่น อ่างทอง สิงห์บุรี แต่ ในสุพรรณบุรีมี คณะเพลงอีแซวเล่นกั นหลายคณะจนเป็นที่รู้จั กกันดี ว่าเพลงอี แซวต้อง
จังหวัดสุ พรรณบุรี ต้นกำ�เนิ ดของเพลงอีแซวนั้นพั ฒนามาจาก “เพลงยั่ว” ซึ่งเป็นการร้องเล่นกันสนุกๆ ยั่วกันไป
ยั่วกันมา มีบทร้องสั้นๆ คล้องจองกัน เนื้อความแทรกตลกเน้นความสนุกสนานรื่นเริง ในการร้องเพลงยั่วนี้ใช้การตบมือ
ประกอบ ตีกลองยาวในการแห่ มี การร้องรำ�นำ�ขบวนและร้องเพลงยั่วให้เกิ ดความครื้นเครง
การพัฒนาเพลงอีแซวมาจากเพลงยั่ วโดยเนื้อความของคำ�ว่า “แซว” มีผู้ให้ความหมายว่า “นาน ทำ�อะไร
อยู่นานๆ และการว่ากันไปว่ากันมา” เรียกว่า “แซวกัน” เพลงอีแซวจึงมีการร้องเป็นกลอนยาวเป็นเรื่องเป็นราวบ้าง
เป็นการว่ากั นบ้างแล้วแต่เวลาในการเล่น โดยมีชื่อเรียกการร้องเล่นกลอนเพลงแต่ละตอนว่ า “ตับ” ซึ่งหมายถึงเรื่อง
ต่อกันยาว มีชื่ อเรียกต่างๆ เช่ น ตับสู่ขอ ตับซื้อนา ตับชิงนาง ตับซื้อควาย ฯลฯ
ลักษณะกลอนเพลงอี แซวนั้นมี ลักษณะเป็นกลอนแปดหั วเดียว แต่ มีคำ �มากเป็นพิเศษ ไม่ได้ มีเพียง ๘ คำ �
อาจมีถึง ๑๐ - ๑๒ คำ�ในแต่ละวรรค ซึ่งกลอนเพลงอีแซวนี้นิยมเล่นคำ�ให้มี สัมผัสอักษรมาก ถือว่ าเป็นความงดงามของ
ภาษาในภูมิ ปัญญาชาวบ้าน ในการร้องเพลงอีแซว มี เครื่องดนตรี ที่ใช้ประกอบ คือ ฉิ่งและกรับ ซึ่งภายหลังมีกลอง
สองหน้าหรือตะโพนมาเพิ่มให้จังหวะกระชับขึ้น ส่วนการแต่ งกายฝ่ายชายนุ่งโจงกระเบนใส่เสื้ อคอกลม สีฉูดฉาดหรือ
ลายดอก มีผ้าขาวม้าหรือผ้ าสีฉูดฉาดคาดเอว ฝ่ายหญิ งนุ่งโจงกระเบนใส่เสื้อแขนสั้นหรือแขนพองสีฉูดฉาด บางครั้ง
ประดับด้วยลูกไม้ มี ผ้าคาดเอวหรือคาดเข็มขัดทองทับนอกเสื้ อใส่เครื่องประดับสวยงาม
การร้องเพลงอีแซวเริ่มจากการร้องบทไหว้ ครูก่อน โดยพ่อเพลงจะออกมานั่งยองๆ ถือ “พานกำ �นล” (ในพานมี
ดอกไม้ธูปเทียนและเงินกำ�นล) ระลึกถึงพ่อแม่ครูบาอาจารย์และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เพื่ อให้ร้องเพลงได้คล่ อง ให้เกิดสิริมงคล
ฯลฯ เมื่อฝ่ายชายไหว้ครูจบฝ่ายหญิ งนำ�โดยแม่เพลงออกมาไหว้ ครูเช่นเดียวกัน พ่อเพลงและแม่เพลงนั้นเรียงตาม
ลำ�ดั บความเก่ง เรี ยกลำ �ดับการร้ องของแต่ละฝ่ายว่ า คอหนึ่ งจะเป็ นคนที่ร้ องเก่งที่สุ ด คอสองเก่งรองลงมา
โดยทั้งสองฝ่ ายมีคอหนึ่งทั้งฝ่ายชายและฝ่ายหญิง นอกจากนั้นก็มีลูกคู่คอยช่ วยร้องรับและตบมือ ซึ่งในการรับลูกคู่นั้น
แต่เดิมจะรับคำ�สุดท้ายของการลงบท มี คำ�ว่า ชะแล้ว” เช่ น ชะแล้วจนใจ ชะแล้ วทำ�ไม ชะแล้วจริ งใจ ชะแล้วเดือน
หงาย ปัจจุบันคำ�ว่า “ชะ” กร่อนหายไปเหลือแค่ “แล้วจนใจ แล้ วทำ�ไม แล้วเดือนหงาย” เมื่อไหว้ครู เสร็จแล้วจึ งเริ่ม
ร้องบทต่างๆ ตามที่เตรียมมาว่าจะเล่นตอนไหนหรือแล้วแต่เจ้าภาพที่หามาว่าจะต้องการให้เล่นตอนไหน ซึ่งเรียกเป็น
“ตับ” เช่น ตับสู่ขอ ตับลาบวช ตับพาหนี เป็นต้น บางครั้ งมีการเล่นตั้งแต่หัวคํ่าจนสว่างก็มี เมื่อเล่นจบตับแล้วหมด
เวลาก็จะร้องลาคนดู ให้พรตามสมควร
เพลงอีแซว ได้รับการขึ้นทะเบี ยนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติประจำ�ปีพุทธศักราช ๒๕๕๖