Page 41 - dcp7

30
เจรียง
เรียบเรียงโดย รองศาสตราจารย์ ปิยพันธ์ แสนทวีสุข
เจรียง หรือ จำ�เรียง เป็นภาษาเขมรในสุรินทร์เรียกว่า จรีง หรือ
จำ�รึ่ง เป็ นการละเล่นพื้นบ้ านที่เน้ นการขับร้ องมากกว่าการร่ ายรำ�
ขับร้องเป็นเพลงคล้ายทำ�นองแบบการอ่านทำ �นองเสนาะ มักใช้กลอนสด
เป็นส่วนใหญ่เนื้อร้ องเป็นภาษาเขมร บรรยายถึงสภาพทางภู มิศาสตร์
ประวัติศาสตร์ เหตุการณ์ในอดีตและปัจจุบัน เจรียงมีลักษณะการขับ
คล้ายกับการขับวรรณคดีเสภาในภาคกลางที่เรียกว่า “เสภา” ภาคเหนือ
เรียกว่า “จ๊ อย”
การเรียกเจรียง เรี ยกตามชนิดของเครื่ องดนตรีที่เล่ นประกอบ
การเจรียง เช่น ถ้ าใช้ปี่ที่มีชื่อว่า เป็ยจรวง เป่าประกอบเรียกว่า เจรียง
จรวง ถ้าใช้ซอบรรเลงประกอบเรียก เจรียงตรัว ประเพณีการตกเบ็ด
บนบก ภาษาเขมรเรียกซันตูจ ถ้านำ�เจรียงไปขับขานประกอบเรียกว่า
เจรียงซั นตูจ ถ้านำ�เจรี ยงไปขับขานกั บการตีกลองกันตรึ ม ก็เรียกว่า
เจรียงกันตรึมและหากนำ�เจรียงไปขับขานกับการละเล่นพื้นบ้านอะไรก็
จะใช้คำ�ว่า เจรียงนำ �การละเล่นนั้นๆ ซึ่งการละเล่นของชาวไทยเชื้อสาย
เขมรในอีสานใต้และตามแนวชาวแดนติดกับประเทศกัมพูชาจะเน้นใน
การขับร้อง (เจรี ยง) มากกว่าการร่ายรำ�
เจรียงเป็นการละเล่นพื้นบ้านในลั กษณะของเพลงปฏิพากย์ คือเพลงที่ชายหญิงใช้ ร้องโต้ตอบกั น ส่วนใหญ่เป็น
เรื่องของการเกี้ยวพาราสี มีจุดเด่นอยู่ที่โวหาร การชิงไหวพริบกัน เพลงพื้นบ้านที่ ใช้ขับร้องนั้นจะแตกต่างกันไปบ้างตาม
ลักษณะวัฒนธรรมประจำ�ท้องถิ่น สังเกตได้ จากการใช้ภาษา ท่ วงทำ�นอง เนื้อหา เครื่องดนตรีการร่ายรำ� การแต่ งกาย
และโอกาสที่ขับร้อง เพลงปฏิพากย์ เป็นเพลงที่ร้องเล่นกันเป็นกลุ่มเป็นวงเจรียงประกอบด้วย คนนำ �ขับร้องที่เรียกว่ า
พ่อเพลง และ แม่เพลง จะมีลูกคู่ คอยให้จังหวะ เป็นเพลงที่ เล่นในเทศกาล หนุ่มสาวมีโอกาสได้ พบปะกัน เช่น เทศกาล
ตรุษสงกรานต์ เทศกาลกฐิน ผ้ าป่า ในงานบุ ญต่างๆ ที่ จัดขึ้นที่วัด
เจรียงจึงเป็นการละเล่ นพื้นบ้านในจังหวัดสุ รินทร์และจั งหวัดตามแนวชายแดนเขมร จึงเป็นเพลงปฏิ พากย์
ของชาวไทยเขมรโดยชายหญิงร้องโต้ตอบกันไปมา มีทั้งเจรียงที่ร้องโต้ตอบเป็นคู่ๆ ระหว่างชายหญิง และมีการร้อง
กันเป็นกลุ่ม ซึ่งมีผู้นำ�ขับร้อง เรียกว่า หัวหน้า หรือ พ่อเพลง และแม่เพลง อาจจะมีลู กคู่คอยร้องรับในจังหวะ เช่น
เจรียงซันตูจ เจรียงตรด เจรียงเบริน เป็นต้น