Page 165 - dcp7

154
หนังตะลุง
เรียบเรียงโดย วาที ทรัพย์สิ น
หนังตะลุ ง คือ ศิลปะการแสดงประจำ�ท้องถิ่ นอย่ างหนึ่งของภาคใต้ เป็น
มหรสพที่นิยมแพร่หลายอย่างยิ่ งมาเป็นเวลานาน นักวิชาการเชื่อว่ ามหรสพการแสดง
เงา ประเภทหนังตะลุงนี้ เป็นวัฒนธรรมเก่าแก่ของมนุษยชาติ เคยปรากฏแพร่หลาย
ทั้งในแถบประเทศยุโรปและเอเชี ย ในแถบเอเชียการแสดงหนังตะลุงได้แพร่ หลาย
เข้าสู่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีประเทศอิ นโดนีเซีย (ชวา) เขมร พม่า มาเลเซีย และ
ประเทศไทย
แต่ เดิมคนในท้ องถิ่นภาคใต้เรี ยกหนังตะลุ งสั้นๆ ว่า “หนัง” ดังคำ�กล่าวที่ได้ ยินกันว่ า “ไปแลหนังโนรา”
จึงสันนิษฐานว่ า คำ�ว่า “หนังตะลุ ง” คงจะเริ่มใช้ เมื่อมีการนำ�หนังจากภาคใต้ไปแสดงให้เป็ นที่รู้จักในภาคกลาง
จึงได้เกิดคำ� “หนังตะลุง” ขึ้ น เพื่อไม่ให้ซํ้ากับหนังใหญ่ ซึ่งแต่ เดิมเรียกว่า “หนัง” เช่นเดียวกัน หนังจากภาคใต้
เข้าไปเล่นในกรุงเทพฯ ครั้งแรกในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่ งเกล้าเจ้าอยู่ หัว โดยพระยาพัทลุง (เผือก) นำ�ไปเล่นแถว
นางเลิ้ง หนังที่เข้าไปครั้งนั้นเป็นนายหนังจากจังหวัดพั ทลุง คนกรุงเทพฯ จึงเรียก “หนังพัทลุง” ต่อมาเสียงเพี้ยนเป็น
“หนังตะลุง”
หนังตะลุงเป็นการเล่าเรื่องราวที่ผูกร้ อยเป็นนิยายดำ�เนินเรื่องด้วยบทร้อยกรองที่ขับร้องเป็ นสำ�เนียงท้องถิ่น
หรือที่เรียกกันว่าการ “ว่าบท” มีบทสนทนาแทรกเป็นระยะและใช้การแสดงเงาบนจอผ้ าเป็นสิ่งดึงดูดสายตาของผู้ชม
ซึ่งการว่าบท การสนทนา และการแสดงเงานี้ นายหนังตะลุงเป็นคนแสดงเองทั้งหมด
อุปกรณ์ที่ใช้ในการแสดงหนั งตะลุงที่สำ �คัญ ได้แก่ จอหนั ง ไฟสำ�หรับใช้ส่องแสง เครื่องดนตรีหนังตะลุง
ประกอบด้วย ปี่ใน โหม่ง ทับ กลองตุ๊ ก ฉิ่ง และแตระโดยมีนักดนตรีเรียกว่า “ลูกคู่” ทำ�หน้าที่บรรเลงขณะแสดง
ในบรรดาเครื่องดนตรีทั้งหมด “ทับ” เป็ นเครื่องกำ�กับจังหวะและท่ วงทำ�นองที่สำ�คั ญที่สุด ผู้บรรเลงดนตรีชิ้นอื่นๆ
ต้องคอยฟังและยักย้ายจังหวะตามเพลงทั บ
ส่วนรูปหนั งที่ใช้ ในการแสดงประกอบด้วย รูปฤๅษี รูปพระอิศวร รูปเจ้าเมือง-นางเมือง รู ปพระเอก-นางเอก
รูปเทวดา รูปยักษ์ รูปตัวตลก และรูปต่างๆ ซึ่งจะเก็บไว้ใน “แผงหนัง” โดยในส่วนของตัวหนังนี้ “ตัวตลกหนังตะลุง”
เป็นตัวละครที่มี ความสำ�คัญอย่ างยิ่ง และเป็นตัวละครที่ “ขาดไม่ได้” สำ�หรับการแสดงหนังตะลุง บทตลกคือเสน่ห์
หรือสีสัน ที่ นายหนังจะสร้างความประทั บใจให้กับคนดู เมื่อการแสดงจบลง สิ่งที่ผู้ชมจำ �ได้ และยังเก็บไปเล่าต่ อก็คือ
บทตลก นายหนังตะลุงคนใดที่สามารถสร้างตัวตลกได้มีชี วิตชีวาและน่าประทับใจ สามารถทำ�ให้ผู้ชมนำ�บทตลกนั้น
ไปเล่าขานต่อได้ไม่ รู้จบ ถือว่าเป็นนายหนังที่ประสบความสำ�เร็จในอาชีพโดยแท้จริง
ขณะทำ�การแสดงหนังตะลุง