Page 145 - dcp7

134
รำ�ประเลง
เรียบเรียงโดย ประเมษฐ์ บุณยะชัย
รำ�ประเลง เป็นชื่อระบำ�เบิกโรงของละครไทย มีมาแต่โบราณตั้งแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยา เข้าใจว่าตรงกับการแสดง
ที่เรียกว่า “ปรุ วรงค” ของละครสันสกฤต แต่ไม่ เป็นที่ยืนยันแน่ชัด ประเลง เป็นระบำ �คู่ ๒ คน ผู้รำ�แต่งตัวเช่นเดียวกั น
กับนายโรงละครไทย คือการแต่งกายยืนเครื่องพระแต่สวมหัวเทวดา ศีรษะโล้น มือถื อกำ�หางนกยูงข้างละมือ ไม่มีบท
ขับร้อง มีแต่เพลงหน้าพาทย์ ประกอบจังหวะการรำ� เรียงลำ�ดับดังนี้ คื อ เพลงกลม เพลงชำ�นาญ เพลงกลม (ครั้งที่ ๒)
และเพลงเชิด เพลงหน้าพาทย์ ดังกล่าว มีความหมายที่ วิเคราะห์ ได้ดังนี้
เพลงกลม หมายถึง เทวดาสำ�คั ญเดินทางมายั งมณฑลพิธี เพลงกลมใช้ประกอบการแสดงของเทพเจ้าสำ�คัญ
เช่น พระนารายณ์ พระอินทร์ พระวิ สุกรรม เงาะในเรื่องสังข์ทอง ซึ่ งถือว่าเป็นรูปกายสิทธิ์
เพลงชำ�นาญ หมายถึง เทวดาประสาทพรชัยมงคล ให้กับผู้ชม สถานที่แสดง
เพลงกลม (ครั้งที่ ๒) หมายถึง เทวดาแสดงความรื่นเริงยินดี (วิเคราะห์ จากกระบวนท่ารำ�ที่ปรากฏ)
เพลงเชิด หมายถึง เทวดาเหล่านั้นเสด็จกลับสู่ทิพยวิมาน
กระบวนท่ารำ�ที่ปรากฏและสืบทอดอยู่ทุกวันนี้ เป็นรูปแบบที่สืบทอดโดยตรงจากละครหลวงของพระบาท
สมเด็จพระพุทธเลิ ศหล้านภาลัย ผ่านมายังคณะละครวั งสวนกุหลาบ ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์ เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวง
นครราชสีมา จนถึงสถาบันบัณฑิตพั ฒนศิลป์ และกรมศิลปากร
จุดประสงค์สำ�คัญในการแสดงรำ�ประเลง นอกจากจะเป็นจารีตประเพณีการแสดงเบิกโรงรูปแบบราชสำ�นักแล้ว
ยังมีความเชื่อว่าเป็ นการแสดงที่ก่ อให้เกิดสวัสดิมงคล ขจัดอุปสรรค ให้การแสดงในคราวนั้นๆ ประสบผลสำ�เร็ จ
ทุกประการ
ปัจจุบันการแสดงชุดนี้ มี การรักษาไว้ในสถาบั นการศึกษาของสถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ และกรมศิลปากร
แต่โอกาสที่ นำ�ออกแสดงเผยแพร่ มีน้อยมาก เนื่องจากการแสดงในปัจจุบัน ไม่ นิยมการแสดงเบิกโรงก่อนการแสดง
เรื่องใหญ่ๆ แต่นิยมแสดงเรื่องใหญ่เรื่องเดียว
รำ�ประเลง ได้รั บการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติประจำ�ปีพุทธศักราช ๒๕๕๖