Page 136 - dcp7

125
แม่ท่ ายักษ์-ลิง
เรียบเรียงโดย นายประเมษฐ์ บุณยะชัย
แม่ท่ายักษ์ หมายถึง กระบวนท่ารำ�ที่ใช้ในการฝึกหัดนาฏศิลป์โขนของฝ่ายยักษ์ ประกอบด้วย กระบวนท่าเริ่มต้น
ตั้งแต่ “ท่านั่งไหว้” จนถึง “ท่าบาก” เรียกว่า “หัวแม่ท่า” หรือ “กระบวนแม่ท่าตอนต้ น” จากนั้น จึงเริ่มแม่ท่า
๑ จนจบแม่ท่า ๕
แม่ท่ายักษ์ เป็นแบบแผนการฝึ กหัดนาฏศิลป์ โขน ซึ่งเป็ นศิลปะชั้ นสูงของไทย สันนิษฐานว่ามีมาแต่ สมัย
กรุงศรีอยุธยา รูปแบบการฝึกหัดโขนที่มีในปัจจุบันเป็นแบบแผนที่ครูอาจารย์ซึ่งเป็นโขนหลวง กรมมหรสพ ในพระบาท
สมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้ าอยู่หัวถ่ายทอดไว้ เริ่ มต้นจากการฝึ กหัดเบื้องต้นในท่าตบเข่ า ท่าถองสะเอว ท่าเต้นเสา
ท่าถีบเหลี่ ยม จากนั้นเป็นการฝึกหัดแม่ท่า ท่ าเชิด และท่าปฐม กระบวนท่าต่ างๆ เหล่านี้เป็นกระบวนท่ าที่ใช้ใน
การฝึกหัด และเป็ นท่ามาตรฐานหลักที่ใช้ในการแสดง ผู้ฝึกจะต้องจดจำ�ตามครูให้ได้ครบถ้วน แม่นยำ� และฝึกฝนซํ้าๆ
เป็นเวลาหลายปี โดยครูเป็นผู้ปรับปรุงกระบวนท่าให้เหมาะสมกั บโครงสร้างของร่างกาย และบุคลิกของศิษย์แต่ละคน
โดยการฝึกหัดซํ้ าๆ จนศิษย์มีความชำ�นาญและออกแสดงได้งดงาม
กระบวนแม่ท่ายักษ์ที่ใช้ในการฝึกหัดนี้ แสดงให้เห็นถึงภู มิปัญญาของครูอาจารย์โขน ประเภทยักษ์ โดยสามารถ
แสดงให้เห็นถึงพลังที่ดุดันของยักษ์ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ ของฝ่ายอธรรมผ่านการสื่อความหมายด้วยท่าทาง การร่ายรำ� ตีบท
และท่าเต้น นับได้ว่าเป็ นมรดกทางวัฒนธรรมทางด้านนาฏศิลป์โขนที่มีความสำ �คัญยิ่ง
ภาพ : สาธิ ตการฝึกหัดแม่ ท่ายักษ์ของเยาวชนในพิธีประกาศขึ้นทะเบียนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ
ประจำ�ปีพุทธศั กราช ๒๕๕๓
ที่มา : กรมส่งเสริมวัฒนธรรม