Page 132 - dcp7

121
ฟ้ อนเล็บ
เรียบเรียงโดย นายประเมษฐ์ บุณยะชัย
ฟ้อนเล็บ เป็นศิลปะการร่ายรำ�ของชาวล้านนา คำ�ว่ า ฟ้อนเล็บ เรียกตาม
ลักษณะมือของช่ างฟ้อนที่ สวมเล็บยาวอาจทำ�ด้วยกระดาษหรือโลหะสีทอง
ลีลาการฟ้อนมีลักษณะการเยื้องกรายเชื่องช้าสวยงาม ท่ารำ �ไม่ซับซ้อนยุ่งยาก
ผู้ฟ้อนสวมเล็บทั้ง ๘ นิ้ว ยกเว้นนิ้วหั วแม่มื อ นิยมใช้ผู้หญิงล้วนแต่ในพิธีสำ�คั ญ
อาจใช้ผู้ชายฟ้อนด้ วยก็ได้ จุดประสงค์เพื่อเป็นการฟ้อนบวงสรวง หรือฟ้ อน
ต้อนรับตามประเพณี ๑๒ เดือนซึ่งมีการสืบทอดมาแต่โบราณของชาวล้านนา
โดยเฉพาะในเขตจังหวัดเชียงใหม่และจั งหวัดลำ�พู น การฟ้อนเล็บมี ทั้งแบบ
พื้นเมืองที่เรียกว่า ฟ้อนเมืองของชาวล้านนา และการฟ้อนเล็บแบบคุ้ มเจ้าหลวง
การฟ้อนเล็บแบบพื้ นเมืองเป็นการฟ้อนตามแบบโบราณของคนเมือง
ที่รู้จักโดยทั่ วไปคือ ชาวไทยวนหรือชาวล้ านนาจึงเรียกว่าฟ้ อนเมือง รูปแบบ
การฟ้อนเล็บสามารถฟ้ อนอยู่กับที่หรื อฟ้อนประกอบขบวนแห่ ของชาวบ้าน
กระบวนท่าฟ้ อนแล้วแต่จะตกลงกันในแต่ละคณะ ถ้านำ�ไปฟ้ อนนำ�ขบวนแห่
ครัวทานก็เรียกว่าฟ้อนแห่ครัวทาน เป็นการฟ้อนเพื่ อนำ�เครื่องไทยทานไปวั ด
การฟ้อนของชาวบ้านนี้ได้รั บฝึกหัดถ่ ายทอดท่าฟ้อนจากครูอาวุ โสของชุมชน เช่น คณะช่างฟ้อนอาวุ โสวัดพระสิงห์
มหาวิหาร จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งมีครู อาวุโสอายุ ๖๘ ปีขึ้นไปที่ยังคงอนุรักษ์รูปแบบการฟ้อนเล็ บแบบดั้งเดิมมาอย่าง
ต่อเนื่อง
การฟ้อนเล็บแบบคุ้มเจ้ าหลวง เป็นรู ปแบบการฟ้อนเล็ บที่ได้ รับการ
ปรับปรุ งในสมัยพระราชชายา เจ้าดารารัศมี และได้นำ�มาเผยแพร่ที่กรุงเทพฯ
ในคราวสมโภชพระเศวตคชเดชดิลก ช้างเผื อกในรัชกาลที่ ๗ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๐
ซึ่งต่อมาครูลมุล ยมะคุปต์ ซึ่งเคยเป็นครูที่คุ้ มเจ้าหลวง ได้นำ�ฟ้ อนเล็บมา
ฝึกหัดให้คณะละครหลวงในรัชกาลที่ ๗ และได้นำ�มาถ่ายทอดในวิ ทยาลัย
นาฏศิลป กรมศิ ลปากร ส่วนวิทยาลัยนาฏศิลปเชียงใหม่ ได้รับการถ่ายทอด
จาก ครูสมพั นธ์ โชตนา (ศิ ลปิ นแห่งชาติ ) ผู้ซึ่ งเคยเป็นช่ างฟ้อนในคุ้ม
พระราชชายา เจ้าดารารัศมี รูปแบบการฟ้อนเล็บของคุ้มเจ้าหลวง ซึ่งมีรูปแบบ
ที่เป็นระเบียบแบบแผน
ภาพ : พระราชชายา เจ้าดารารัศมี
เล็ บทองเหลือง สำ�หรับสวมนิ้ วผู้ฟ้อน