Page 106 - dcp7

95
หมอลำ�พื้น
เรียบเรียงโดย รองศาสตราจารย์ ปิยพันธ์ แสนทวีสุข
หมอลำ�เป็ นศิลปะการขับร้องเพลงพื้นบ้านและการแสดงพื้ นบ้านของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีความหมาย
๒ อย่าง อย่ างแรก หมายถึง ผู้เชี่ยวชาญในการขับลำ�นำ�หรือการขับร้อง โดยการท่องจำ�จากกลอนลำ�หรื อบทกลอน
ที่มีผู้ ประพันธ์ ขึ้นเป็นภาษาถิ่นอีสาน อย่ างที่สอง หมายถึง ศิลปะการแสดงพื้นเมือง หรือมหรสพอย่างหนึ่งของ
ชาวอีสานการเปล่งเสียงขับร้องก็ได้
หมอลำ�กำ�เนิดขึ้นครั้งแรกเมื่อใดไม่มี หลักฐานแน่ชัดเพราะไม่มีการบันทึกไว้เป็นลายลักษณ์อักษร แต่สันนิ ษฐาน
ว่าอาจเกิ ดจากการสวดอ้ อนวอน ความเชื่อเรื่องผีฟ้ า ผีแถน และผีบรรพบุรุษตามความเชื่ อดั้งเดิม หรื อเกิดจาก
ธรรมเนียมการอ่านหนังสือผูก (วรรณกรรมพื้นบ้านที่มีการจารลงในใบลาน) และการเทศน์ลำ�หนังสือผู กของพระสงฆ์
หรือเกิดจากการเกี้ ยวพาราสีของหนุ่มสาวเนื่องในโอกาสต่างๆ
หมอลำ�แบ่งเป็น ๒ ประเภท คือ หมอลำ�ที่แสดง เพื่ อความบันเทิง เช่น หมอลำ�พื้ น หมอลำ�กลอน หมอลำ�เรื่อง
หมอลำ�เพลิน ซึ่งแต่ละอย่างก็จะมีลักษณะแตกต่างกัน และหมอลำ�ที่แสดงในพิธีกรรมได้แก่ หมอลำ�ผีฟ้า เป็นการลำ �
ที่มีจุดประสงค์ ๒ อย่าง คือ รักษาคนป่วย และพยากรณ์ดินฟ้าอากาศ
หมอลำ�พื้ น เป็นการลำ �แบบเล่าเรื่องหรือนิทาน หรือคำ �สอนเกี่ยวกับพระพุทธศาสนา มีลักษณะแสดงเป็นการ
ลำ�เดี่ยวหรื อลำ�คนเดียว ส่วนใหญ่เป็นหมอลำ�ผู้ ชายโดยมีแคนเป็นเครื่องดนตรี ประกอบ เรื่องที่นำ�มาเล่าต้องเป็นเรื่อง
ที่มาจากวรรณกรรม เช่น เรื่องการะเกด สิ นไช นิทานชาดก ฯลฯ ในการลำ�ผู้ลำ �ใช้ผ้าขาวม้าเป็นอุปกรณ์ประกอบใน
การแสดงท่าทาง เป็นพระเอก นางเอก หรื อเป็นนั กรบตามเนื้อเรื่ อง
หมอลำ�พื้นมี บทบาทสร้างความบั นเทิงให้แก่คนในชุ มชนและกล่อมเกลาสังคม บั นทึกคำ�สอน ปรั ชญาของ
ชุมชนอีสานที่สืบทอดต่อๆ กันมา ในปัจจุบันหมอลำ�พื้นกำ�ลังจะสูญหายไปจากแผ่นดินอีสาน เนื่องจากขาดผู้สืบทอด
อีกประการหนึ่งผู้ ที่จะเป็นหมอลำ �พื้นได้ ดี ต้องใช้ระยะเวลา
ในการปลูกฝังและบ่มเพาะ เพื่ อให้ สามารถจดจำ�เนื้อเรื่อง
ต่างๆ ได้เป็นอย่างดี รวมทั้งต้องสามารถตีบทตัวละครต่างๆ
ได้ ด้วย การลำ �จึงจะมี รสชาติชวนติดตาม ตัวอย่างหมอลำ �
พื้นที่โดดเด่นเป็นที่ประจักษ์ ในปัจจุบัน เช่น หมอลำ�ทองมาก
จันทะลือ ศิลปินแห่งชาติ
หมอลำ�พื้ น ได้รับการขึ้นทะเบี ยนเป็นมรดกภูมิ ปัญญา
ทางวัฒนธรรมของชาติประจำ�ปีพุทธศักราช ๒๕๕๒
ภาพ : การแสดงหมอลำ�พื้น
ที่มา : http://www.culture.go.th/subculture4/images/stories/PA/52-8.jpg