Page 52 - dcp6

41
เกิดปรากฏการณ์ “คราส” พบในกลุ่มคนไทพ่าเก ไทใต้คง ไทใหญ่ ไทเขิน ไทลื้อ และไทยยวนล้านนา กลุ่มเรื่ องที่
อธิบายว่ าพี่น้องไปเยี่ยมเยือนกัน พบในกลุ่มคนไทยอี สาน และลาว และสุดท้าย กลุ่มเรื่ องราหูอมจันทร์ พบมากใน
กลุ่มคนไทยภาคกลางและไทยภาคใต้ของประเทศไทย กลุ่มเรื่องตำ�นานสุริยคราสและจันทรคราสทั ้ง ๔ แบบนี้สะท้ อน
คติความเชื่อทางศาสนาของชนชาติไท กล่ าวคือ กลุ่มเรื่องกบกินเดือนกินตะวัน เป็นความเชื่ อดั้งเดิมที่มี มาแต่เดิมของ
คนไทก่อนการรับนับถือพุทธศาสนา ส่วนกลุ่ มเรื่องพี่น้องทะเลาะกันและกลุ่มเรื่องพี่น้องไปเยี่ยมเยือนกัน เป็นเรื่องที่
ได้รับอิทธิพลทางพุทธศาสนา กลุ่มเรื่ องสุดท้ายคือราหู อมจันทร์ เป็นกลุ่มเรื่ องที่ได้รั บอิทธิพลทางความคิดความเชื่อ
มาจากศาสนาพราหมณ์-ฮินดู
อนึ่ง กลุ่มเรื่องแบบต่างๆ ข้างต้นของตำ�นานสุริ ยคราสและจันทรคราสยังสามารถบ่งบอกความสัมพันธ์ทาง
วัฒนธรรมของกลุ่มชนชาติไททั้งที่อยู่ในประเทศไทยและนอกประเทศไทยได้ กล่าวคือ คนไทดั้งเดิมที่กระจายกันอยู่ทาง
ตอนเหนือของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมทั้งคนไทยอีสานและคนไทยล้านนา ล้วนมีความเชื่ อดั้งเดิมเกี่ยวกั บ
การเกิดสุ ริยคราสและจั นทรคราสว่าเกิดจาก “กบกินเดือน/กบกิ นตะวัน” แสดงให้เห็ นว่ากลุ่มคนไทยอีสานและ
กลุ่มคนไทยล้านนา มี ความสัมพันธ์ใกล้ชิดกั บคนไทที่อาศัยอยู่นอกประเทศไทยมากกว่าคนไทยภาคกลางและภาคใต้
ในแง่ ความเชื่อและพิธี กรรมเกี่ยวกั บสุริ ยคราสและจั นทรคราสนั้น พบว่าในบริบทของสังคมวัฒนธรรม
ของคนไทย-ไทหลายกลุ่ม ยังหลงเหลือพฤติกรรมที่แฝงนัยสำ�คัญบางอย่างเกี่ยวกับการเกิดสุ ริยคราส และจันทรคราส
ไม่ว่าจะเป็นการกระทำ� พิธีกรรม ศิลปกรรม ตัวอย่างเช่น การตีกลอง การตีเกราะเคาะไม้ พิธี ส่งราหู หรืองานศิลปะตาม
ศาสนสถานต่างๆ ซึ่งยังคงมีสัญลั กษณ์รูปกบและรู ปราหูปะปนอยู่ด้วย อันสะท้อนให้เห็น การผสมผสานความคิด
ความเชื่อระหว่างความเชื่อดั้งเดิมกับพุทธศาสนา ได้อย่างน่ าสนใจ
คติการเรียกสุริยคราสและจันทรคราสว่า “กบกินเดือน/กบกินตะวัน” ซึ่งในตำ�นานกล่าวว่า กบเป็นผู้มากลืนกิน
พระอาทิตย์และพระจันทร์ไปจนทำ�ให้เกิดอุปราคานั้น นับว่าเป็นระบบความเชื่อดั้ งเดิมของคนไทที่มี ระบบคิดเกี่ยวกั บ
อำ�นาจเหนือธรรมชาติ ผ่านสัญลักษณ์รู ปกบศักดิ์สิทธิ์เป็ นหลักสำ�คั ญ ดังจะเห็นได้จากการนับถือบูชารูปกบว่าเป็น
สิ่งศักดิ์สิทธิ์ บ้าง เป็นบรรพบุรุ ษของมนุษย์บ้าง เป็นตัวแทนของความอุดมสมบูรณ์บ้าง รวมทั้งยังเป็นสัตว์ที่ใช้ในเชิ ง
พิธีกรรมด้วย ดังจะเห็นได้จากในประเพณีบุญบั้งไฟของชาวไทยอีสาน ก็จะมีการเทศน์พญาคั นคากซึ่งมีสัตว์สัญลักษณ์
ที่มีความคล้ายคลึงกับตั วกบที่โยงใยกับเรื่องความอุดมสมบูรณ์แห่งนํ้าฟ้านํ้าฝน หรือภาพเขียนสีโบราณตามผนั งถํ้า
หลายแห่งในไทย ก็จะมีรูปกลุ่มคนยื นเต้นในพิธี กรรม ทำ�ท่าทางกางแขนกางขาคล้ายกบ รวมทั้งหน้ ากลองมโหระทึก
ที่มีรูปกบนั้นในบางถิ่นบางที่ก็จะเรียกว่า “กลองกบ” ด้ วยเช่นกัน
ตำ�นานกบกินเดือน ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภู มิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติประจำ �ปีพุทธศักราช
๒๕๕๖