Basic HTML Version
5
นิ
ทานขุ
นช้
าง-ขุ
นแผน
เรี
ยบเรี
ยงโดย ศาสตราจารย์
สุ
กั
ญญา สุ
จฉายา
ขุ
นช้
าง-ขุ
นแผน
เป็
นนิ
ทานชี
วิ
ตรั
กสามเส้
า ที่
ชาวกรุ
งศรี
อยุ
ธยานำ
�มาเล่
าขานในรู
ปของลำ
�นำ
�ปากเปล่
าประกอบ
การขยั
บกรั
บที่
เรี
ยกว่
า
“การขั
บเสภา”
มาตั้
งแต่
สมั
ยต้
นอยุ
ธยา นั
กขั
บเสภาจะร้
องเฉพาะตอนสำ
�คั
ญๆ ไม่
บั
นทึ
กเป็
น
ลายลั
กษณ์
เพิ่
งจะมารวบรวมเรี
ยบเรี
ยงเป็
นเรื่
องเดี
ยวกั
นในสมั
ยรั
ชกาลที่
๓ แห่
งกรุ
งรั
ตนโกสิ
นทร์
และได้
ตี
พิ
มพ์
ขึ้
น
ครั้
งแรกในสมั
ยพระบาทสมเด็
จพระจุ
ลจอมเกล้
าฯ ปี
พ.ศ. ๒๔๑๕ โดยโรงพิ
มพ์
หมอสมิ
ท ต่
อมาในปี
พ.ศ. ๒๔๖๐
จึ
งได้
มี
การชำ
�ระต้
นฉบั
บของหลวงและของชาวบ้
านจั
ดพิ
มพ์
ขึ้
นเป็
นฉบั
บหอสมุ
ดวชิ
รญาณซึ่
งเป็
นต้
นแบบของเรื่
อง
ขุ
นช้
าง-ขุ
นแผนที่
รู้
จั
กกั
นทั่
วไป
นิ
ทาน
ขุ
นช้
าง-ขุ
นแผน
เป็
นเรื่
องรั
กสามเส้
าของหนุ่
มสาวสองรุ่
น รุ่
นพ่
อ และรุ่
นลู
ก โครงเรื่
องรุ่
นพ่
อเป็
นเรื่
อง
ของชายสองแย่
งหญิ
งหนึ
่
ง คื
อเรื่
องชิ
งรั
กหั
กสวาทของขุ
นแผน ขุ
นช้
าง และนางพิ
มพิ
ลาไลย ชาวบ้
านสุ
พรรณบุ
รี
ส่
วนโครงเรื่
องรุ่
นลู
กเป็
นเรื่
องของหญิ
งสองแย่
งชายหนึ
่
ง คื
อ เรื่
องหึ
งหวงระหว่
างเมี
ยน้
อยเมี
ยหลวงของ พระไวยวรนาถ
ขุ
นนางหนุ่
มชาวกรุ
งศรี
อยุ
ธยาจนถึ
งขั้
นนางสร้
อยฟ้
าเมี
ยน้
อยทำ
�เสน่
ห์
เพื่
อให้
สามี
รั
กตนเพี
ยงคนเดี
ยว
โครงเรื่
องของนิ
ทานเรื่
องนี้
มี
ลั
กษณะเด่
นคื
อ ความคล้
ายคลึ
งกั
บเพลงพื้
นบ้
านประเภทเพลงโต้
ตอบของ
หนุ่
มสาว โครงเรื่
องแบบชายสองแย่
งหญิ
งหนึ่
งตรงกั
บ
กลอนตั
บ
ชิ
งชู้
และโครงเรื่
องแบบเมี
ยน้
อยเมี
ยหลวงตรงกั
บ
กลอนตั
บตี
หมากผั
ว
ของเพลงพื้
นบ้
าน โครงเรื่
องดั
งกล่
าวเป็
นแบบที่
ชาวบ้
านนิ
ยมมาก ดั
งพบในละครชาวบ้
านหลาย
เรื่
อง นอกจากนี้
นิ
ทานเรื่
องนี้
ยั
งมี
ครบทุ
กรสชาติ
ทั้
งรั
ก รบ ตลก เศร้
าโศก บุ
คลิ
กของตั
วละครหลายตั
วในเรื่
องมี
ความ
โดดเด่
น ขุ
นแผนเป็
นผู้
ชายในฝั
นของสาวไทย คื
อเป็
นชายชาตรี
รู
ปงาม วาจาอ่
อนหวาน เก่
งทั้
งวิ
ชาอาวุ
ธและวิ
ชา
ไสยศาสตร์
และเป็
นแบบอย่
างของนั
กรบผู้
ภั
กดี
ต่
อเจ้
านาย ขุ
นช้
าง เป็
นแบบของชายที่
สั
งคมไม่
ชื่
นชอบ นอกจาก
จะมี
รู
ปอั
ปลั
กษณ์
หั
วล้
าน อกขน ยั
งมี
กิ
ริ
ยามารยาททราม ใจคอโหดเหี้
ยมและเป็
นตั
วแทนของเพื
่
อนที่
ทรยศเพื่
อน