Page 145 - dcp6

134
บทเวนทาน
เรียบเรียงโดย รองศาสตราจารย์ ทรงศักดิ์ ปรางค์วัฒนากุล
บทเวนทาน เป็นคำ�กล่ าวรายงานในการถวายทานสิ่งของหรือ ศาสนสถานให้แก่พระพุทธศาสนาอย่ างละเอียด
ให้ผู้มาร่วมงานได้ทราบ ใช้ประกอบในพิธีกรรมถวายทานของล้ านนาที่สำ�คั ญๆ บทเวนทาน จึงเป็นวรรณกรรมที่มี
ลักษณะเฉพาะของล้านนา
เนื่องจาก บทเวนทาน เป็นวรรณกรรมที่มีหลายสำ�นวน บางครั้งในพื้ นที่ตำ �บลเดียวกันอาจมี สำ�นวนที่แตกต่าง
กันมากกว่าสิบสำ�นวน ดังนั้นหากมองในภาพรวมของล้านนาทั้งหมด อาจมี ไม่ตํ่ากว่าร้อยสำ�นวน หรือหากสำ�รวจกัน
อย่างจริงจังแล้วอาจมีมากกว่าพั นสำ�นวนก็เป็นไปได้ ดังนั้นผู้แต่งบทเวนทานจึงมีหลากหลายมาก แต่ละสำ�นวนก็จะ
มีผู้แต่ งแตกต่างกันไป ส่วนใหญ่จะเป็น “ปู่จารย์ ” (คือ อาจารย์ผู้ประกอบพิธี ) และต้องมีประสบการณ์ ตลอดจน
มีความชำ �นาญด้านการกล่าวคำ�เวนทานมากพอสมควร จึ งจะแต่งบทเวนทานได้ นอกจากปู่จารย์แล้ วพระสงฆ์หรือ
ฆราวาสที่มีความรู้ ความสามารถด้านการกล่าวคำ�เวนทานก็สามารถแต่งบทเวนทานได้
การบันทึกหรือคัดลอก บทเวนทาน พบอยู่ ๓ รูปแบบ คือ บนสมุดกระดาษสา (เรียกว่า “พั บสา”) สมุ ดบันทึก
และในรูปของสิ่งพิมพ์ ลั กษณะการแต่งจะเริ่มต้นด้วยร้ อยแก้วภาษาบาลี กล่ าวนมัสการพระรัตนตรั ย ตามด้วย
คำ�ประพันธ์ภาษาท้องถิ่นล้านนาประเภทร่าย แล้วปิดท้ายด้วยการกล่าวถวายทานเป็นร้อยแก้วภาษาบาลี