Page 131 - dcp6

120
การเซิ้งบั้งไฟแต่แรกเริ่ มเป็ นการละเล่นประกอบ
พิธีกรรมแห่บั้งไฟเพื่อขอฝนของชาวนา เป็ นการบวงสรวง
พญาแถนหรือเทวดา ในความเชื่อดั้งเดิมของชาวไทลาว
เพื่อขอให้ ฝนฟ้าตกตามฤดูกาล จึงจัดขึ้นในเดื อน ๖ เพื่อ
เป็นสัญญาณเตรียมทำ�ไร่ทำ�นา และเป็นการเสี่ยงทายดิน
ฟ้าอากาศ หากจุดบั้งไฟไม่ขึ้ นหรือบั้งไฟแตก ทำ�นายว่าฝนจะ
แล้ง หากจุดบั้งไฟได้สูงแสดงว่าฝนฟ้าจะตกต้องตามฤดูกาล
การเซิ้งบั้งไฟจึ งเป็นพิธีกรรมเพื่อความอุดมสมบูรณ์ที่ต้องมี
เรื่องเพศเข้ามาเกี่ ยวข้องตามคติความเชื่ อของคนในสังคม
เกษตรกรรม ทำ�ให้ ในขบวนเซิ้งซึ่งแต่เดิมมีเฉพาะผู้ ชาย
และผู้ชายแต่งกายเป็นหญิง นำ�หุ่นชายหญิงแสดงท่าทางการร่วมเพศชักไปตลอดทาง และในคำ�เซิ้งมีเนื้อหาเกี่ยวกับ
เรื่องเพศและเรื่องตลกหยาบโลนเพื่ออ้ อนวอนให้เทวดาส่งฝนลงมาตามคำ�ขอ
ในสมัยต่อมาเมื่อการเซิ้งบั้ งไฟกลายเป็นงานประเพณีของชุมชน มีการประกวดแข่งขันกันระหว่างหมู่บ้านอำ�เภอ
จังหวัด รูปแบบและเนื้อหาของกาพย์ เซิ้งบั้งไฟก็เปลี่ยนแปลงตามไปด้วย คณะเซิ้งมีทั้งผู้ชายและผู้หญิงการฟ้อนช้าๆ
ตามจังหวะช้าๆ ของกลองตุ้มก็เปลี่ยนเป็นการประดิษฐ์ท่ารำ�ให้อ่อนช้อนสวยงาม จังหวะและท่ วงทำ�นองเปลี่ยนเป็น
สนุกสนานตามลีลาของกลองยาวและแคน เนื้อหาของกาพย์เซิ้งในขบวนแห่มี หลากหลายมากขึ้น มีทั้งการร้องเล่า
ตำ�นาน เช่น เรื่องผาแดงนางไอ่ เล่าคำ�สอน เช่น เรื่องกาพย์พระมุนี เล่าเกี่ยวกับสังคมและเหตุการณ์ปัจจุบันเพิ่มเข้าไปด้วย
และนิยมใช้เพลงลู กทุ่งแทนกาพย์เซิ้งแบบเดิม
รูปแบบที่นิยมในการขั บกาพย์เซิ้งบั้งไฟในปั จจุบัน มีลำ�ดับดังนี้
๑. การขึ้นต้น แต่ เดิมนิยมขึ้ นต้นด้วย “โอเฮ้าโอเฮาโอ่เฮ้าโอ” หรือ “โอ่เฮาโอ่ พวกเซิ้งเฮาโอ” ถ้าเป็นพิธีการ
จึงจะขึ้นต้นด้วยคำ�ไหว้ครู “โอม พุทโธ นโมเป็นเจ้า” “โอมพุทโธ นโมเป็นเค้า” “สาธุสา ยกมือใส่เกล้า”
๒. การขับเนื้อเรื่อง มีหลากหลาย ได้ แก่ กาพย์เซิ้งเล่าตำ�นาน กาพย์เซิ้งขอบริจาคเงินทองข้าวของเหล้ากาพย์
เซิ้งอวยพร กาพย์ตลกหยาบโลน กาพย์เซิ้งเบ็ดเตล็ดอื่ นๆ
ตัวอย่างกาพย์เซิ้งเล่านิ ทานตำ�นานผาแดงนางไอ่
ข้าสิเว้า เรื่องเก่ามี มา หลานสิจา สาวงามนางไอ่
เมืองน้อยใหญ่ มาเบิ่งความงาม พ่อบ่ทราม ประกาศดังก้อง
อยากได้น้อง นางไอ่ไปครอง เจ้าจงลองเฮ็ดไฟ บั้งใหญ่
ขึ้นไวไว เกิดเพิ่นทังหลาย ดั่งสมหมาย ได้ไอ่ไปซ้อน
ข้าขอย้อน บั้งไฟผาแดง ขึ้นเหมิดแฮง เกินเพิ่นทั้งหลาย.
(กวี ครองยุทธ์)