Page 130 - dcp6

119
กาพย์เซิ้งบั้งไฟ
เรียบเรี ยงโดย ศาสตราจารย์สุกั ญญา สุจฉายา
กาพย์เซิ้งบั้งไฟเป็นร้อยกรองท้องถิ่นอีสานหรือเป็ นเพลงพื้นบ้านประเภทเพลงประกอบพิธีของชาวบ้านอีสาน
ที่ร้องในขบวนแห่บั้งไฟในงานประเพณีบุญบั้งไฟ เดือน ๖ เป็นคำ�ประพันธ์ที่มี ลักษณะง่ายๆ คือ มี ผู้นำ�คนหนึ่งเป็น
คนขับเนื้อความ แล้วคนอื ่นๆในขบวนจะร้องรับไปเรื่อยๆ เรียกว่า การเซิ้ง ประกอบการฟ้อนตามจั งหวะของกลองตุ้ม
และเครื่องดนตรี อื่นๆที่ใช้ประกอบ เช่ น พังฮาด โทน
กาพย์เซิ้งบั้งไฟ แต่งด้วยคำ�ประพันธ์ที่เรียกว่า กาพย์ ๗ คำ� วรรคหนึ่งมี ๗ คำ� ข้างหน้า ๓ คำ� ข้างหลัง ๔ คำ �
คำ�สุ ดท้ายของวรรคที่ ๑ จะส่งเสี ยงสัมผัสไปที่คำ �ใดก็ได้ในวรรคต่อไป (คำ �สั มผัสในภาษาอี สานเรียกว่า คำ �ก่าย)
นิยมสัมผั สกับคำ�ที่ ๓ โดยใช้ ระดับเสียงของคำ�ที่สัมผั สเป็นเสียงวรรณยุกต์เดียวกัน บทหนึ่งจะมีกี่วรรคก็ได้ แล้วแต่
เนื้อความ กาพย์ ๗ คำ�นิยมใช้กับการเซิ้งแบบต่างๆ เช่น เซิ้ งนางด้ง เซิ้งนางแมว คำ�สอน บทกล่อมเด็ก ตัวอย่างเช่น
“โอเฮ้าโอ เฮาโอ่เฮ้าโอ ข้อยสิ โอ่ งานบุญบั้ งไฟ
เป็นจังใด ได้ฟังลองเบิ่ง สิเลิ กเซิ้ง มากน้อยปานใด
อันบั้งไฟ มีมาแต่เก่า โบราณเฮา ขอฟ้ าขอฝน
ปีละหน เฮ็ดบั้งไฟใหญ่ เอาใจใส่ งานประเพณี
นิทานมี ผาแดงนางไอ่ หนองหารไง่ เป็นเถ้าธุลี...”