Page 60 - dcp5

51
ไล ‘กลอนประตู’ คุ ‘กระป๋อง, ถัง’ งวง ‘แมงกว่าง’ ขี่เข็บ‘ตะขาบ’ พ้า‘มี ด’ เหมย‘หมอก’ นํ้าเหมาะ ‘นํ้าค้าง’
สะเดิด‘สะดุ้ง’ ซื ม‘กระซิบ’ญู่‘ดัน’ แญง‘ส่ องกระจก’ เทิง‘บน’ ฮอด ‘ถึ ง’
โครงสร้างภาษาพวนโดยทั่วไปมีลักษณะคล้ายคลึ งกับภาษาไทย กล่าวคือ เป็นภาษาคำ�โดด เช่น อ้าย ‘พี่ชาย’
เอ้ย‘พี่สาว’ ดัง ‘จมูก’ ญิง‘ผู้หญิง’ แซบ ‘อร่อย’ แลง ‘ตอนเย็น’ ตำ� ‘ชน, กระแทก’ นอกจากนี้มีคำ �ประสม เช่น
มื้ออื่ น, มื้อหน้า‘วันพรุ่งนี้ ’ มื้อฮือ ‘วั นมะรืน’ มื้อตะวานนี้ ‘เมื่อวานนี้’ มื้อศี ล‘วันพระ’ กำ�ลูก ‘คลอดลูก’ มื นตา
‘ลืมตา’ คึดฮู้ , คึดฮอด ‘คิ ดถึง’ มีดแถ ‘มีดโกน’ โตแม‘ตัวเมีย’ ผ้าเหน็บหาง‘ผ้ าโจงกระเบน’ คำ�ซ้อน เช่น เสื่อสาด
‘เสื่อ’และคำ�ซํ้ า ดนดน‘นานๆ’ แล้วแล้ว ‘เสร็จเรียบร้อย’ สั่นทดทด ‘อาการสั่นเทาด้วยความหนาวหรื อความกลัว’
คํ่าค้อยค้ อย ‘ใกล้ๆ คํ่า’ คำ �ขยายปรากฏหลังคำ�หลัก เช่น ดนแล้ว ‘นานแล้ว’ มีโครงสร้างประโยค คือ ประโยคบอก
เล่ามี การเรียงคำ�แบบ ประธาน-กริยา-กรรม เช่น อ้ ายกินเข้าสาย ‘พี่ชายกินข้าวมื้อกลางวัน’ เฮาเอ็ดเวียะ‘เราทำ�งาน’
ประโยคปฏิเสธ คำ�ปฏิเสธปรากฏหน้าคำ �กริยา เช่น เพิ่นบ่ยะไป ‘เขาไม่ อยากไป’ ข้อยบ่ฮู้ ‘ฉั นไม่รู้’ เฮาบ่ฮ่อน
เอ็ด ‘เราไม่ควรทำ�’ ประโยคคำ�ถามมีการเรี ยงลำ�ดั บคำ�เช่นเดียวกับประโยคบอกเล่า และประโยคคำ�สั่งขึ้นต้นด้วยคำ�
กริยา นอกจากนี้ ภาษาพวนปรากฏการละประธานหรื อกรรมโดยทั่วไปเช่นเดี ยวกับภาษาไทยและภาษาตระกู ลไท
อื่นๆ เช่น เอ็ดหังเอ็ดผิเหลอ ‘(คุ ณ)ทำ�อะไร’ สำ �นวนที่น่าสนใจในภาษาพวนที่ยังคงมีใช้ กันอยู่ เช่น แตะแตนแลนฟั ง
‘แตกกระจัดกระจาย’ เป็นหม่าเหญ่อเญ้อ ‘ป่วยหรื อไม่สบายเรื้อรั ง’ ตายความญัวะ ‘หลงเชื่อคำ �พูดที่ผู้อื่นหลอกลวง
จนเกิดความเสียหาย’ ตาล่างตาใด‘ใต้ถุน’ ลมกันบ่ค่าย ‘พูดคุยกันถูกคอไมรู้เบื่อ แต่ต้องลาจากกัน’ ลมบ่เห้าแจ่วเห้าเกือ
‘พูดขัดคอกันไปคนละทาง’ ล่ วงไปล่วงมา ‘เดินผ่านไปมาบ่อยจนน่ารำ�คาญ’
ภาษาพวนมีผู้ ใช้กระจายตัวในหลายจังหวัด ทั้ งในภาคกลาง ภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือของ
ประเทศไทย ชุมชนพวนเป็นชุมชนที่เข้มแข็ง มี การรวมกลุ่มและจัดตั้งชมรมไทยพวนมีการติดต่อไปมาหาสู่ จัดทำ �
กิจกรรมเพื่ออนุ รักษ์และสืบทอดวัฒนธรรมอย่างต่อเนื่อง อย่างไรก็ตาม ด้ วยกระแสโลกาภิวั ตน์และปฏิสัมพันธ์กั บ
คนรอบข้างกลุ่มชาติพันธุ์พวนกำ�ลังจะสูญเสียอัตลักษณ์ทางภาษาและวัฒนธรรม ตลอดจนความลุ่มลึ กทางภูมิปัญญา
อันดีงามที่มี อยู่ จึงเป็นความจำ�เป็ นเร่งด่ วนที่จะต้องมีการจัดการเพื่ อรักษามรดกภู มิปัญญาทางวัฒนธรรมพวนมิให้
สูญหาย โดยชุมชนต้องเข้ามามีบทบาทและมีส่วนร่วมในการปกป้ องคุ้มครอง ร่วมมือกั นวางแผนและดำ�เนินการดู แล
รักษา อนุรั กษ์ และสืบสานให้ภาษาและวั ฒนธรรมพวนคงอยู่ต่ อไปสู่รุ่นลูกหลาน การคุ้มครอง ปกป้อง และสืบทอด
ภาษาพวนเท่ากับเป็นการจัดเก็บองค์ความรู้พื้นฐานที่ถือเป็นกุญแจสำ�คัญที่จะนำ �ไปสู่การสื บค้นข้อมูลภูมิปัญญาทาง
วัฒนธรรมด้านต่างๆ ในระดับลุ่มลึ กซึ่งมีอยู่มากมายได้ต่ อไปอย่างไม่มีที่สิ้นสุด
ภาษาพวน ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติประจำ�ปีพุทธศักราช ๒๕๕๘