Page 53 - dcp5

44
การอนุรักษ์และฟื้นฟูภาษาบีซูเริ่มขึ้ นตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๔๑ มีการพัฒนาระบบตั วเขียนภาษาบีซู โดยใช้อักษรไทย
การสร้างสื่อการเรียนการสอนประเภทต่ างๆ เช่น หนังสือเล่ มเล็ก หนั งสือเล่ มยักษ์ แบบเรียนภาษาบีซู เพลง แผนการ
จัดการเรียนรู้ เป็นต้น อย่างไรก็ตามการเรียนการสอนนี้เป็นเพียงการเรียนการสอนตามอัธยาศัยและสอนในระดับเด็ก
ก่อนวัยเรียน แต่ยังไม่ได้ นำ�เข้าสู่การเรี ยนการสอนในระบบโรงเรียน ทั้งนี้โดยการสนับสนุนของเอส ไอ แอล อินเตอร์
เนชั่นแนล สำ�นักงานกองทุนสนับสนุนการวิ จัย (สกว.) และศูนย์ศึกษาและฟื้ นฟูภาษา-วัฒนธรรมในภาวะวิ กฤต
มหาวิทยาลัยมหิดล
นอกจากจะมีการอนุรักษ์ และฟื้นฟูภาษาแล้ว ยังมี การฟื้นฟูเรื่ องวัฒนธรรมการแต่งกาย โดยการสืบค้นจาก
ลักษณะแต่งกายของคนบีซูที่อยู่ในสิบสองปันนา และตัดเย็บโดยใช้ วัสดุที่หาได้ภายในประเทศไทย ทุ กวันนี้ ชาวบีซูมี
การแต่งกายที่สามารถบ่งบอกเอกลักษณ์ของตนได้อีกอย่างหนึ่ง
คนบีซูส่วนใหญ่นับถือพุทธศาสนา แต่ยังมีความเชื่อเรื่องเหนือธรรมชาติ เช่น พิธีไหว้ผีประจำ�หมู่บ้าน (อางจางไว)
ทางภาคเหนือเรียกว่า “ผีเสื้อบ้ าน” หมายถึง วิ ญญาณที่ดู แลรักษาคนในหมู่ บ้าน ชาวบีซูจะมีการตั้ งศาลสำ�หรั บ
เทวาอารักษ์ประจำ�หมู่ บ้าน ซึ่งจะอยู่ทางทิ ศตะวันออกเฉี ยงเหนือของหมู่ บ้าน ในการประกอบพิ ธีนี้ ตอนเช้าชาวบ้ าน
จะนำ�ดอกไม้ ธูป เทียน และสิ่งของ อื่นๆ ที่จำ�เป็นในการประกอบพิธีมารวมกันที่บ้านของอาจารย์ผู้ประกอบพิธี ของ
หมู่บ้าน พิธีอางจางไวหรือพิธี บูชาหอผีประจำ�หมู่ บ้านนี้ จะจัดขึ้ นจำ�นวน ๓ ครั้งต่อปีพิธี จะเริ่มครั้งแรกเดือน ๔ ทาง
ภาคเหนือ (ตรงกับเดือนกุมภาพั นธ์) เดือน ๘ (มิ ถุนายน) และเดือน ๑๒ (ตุลาคม) ตามลำ�ดับ โดยจะมี การนำ�สิ่งของ
ที่เกี่ยวกับการเซ่นไหว้มารวมกัน เช่น ดอกไม้ ธูป เที ยน ไก่ และเหล้า
ชาวบีซูรั บประทานข้าวเหนียวเป็นหลัก ส่ วนกับข้าวนั้นเป็นพืชผักที่สามารถปลูกได้เอง บางทีก็ซื้อจากร้านค้ า
เพื่อนำ�มาปรุงอาหาร ส่ วนอาหารประเภทโปรตีนนั้นได้จากสัตว์ที่เลี้ ยงไว้ เช่น สุกร โค กระบือ ส่วนที่หาได้จากลำ�ห้วย
ได้แก่ กุ้ง หอย ปู ปลา นอกจากนี้ ก็มีอาหารที่ ได้จากป่าที่อยู่บริเวณรอบหมู่บ้าน อาหารยอดนิยมของชนเผ่าบีซูมี ลาบ
พริก (ล่าพี่ ซร่า ทอ)
ชาวบีซูมี นิทานพื้ นบ้านที่เล่าสื บต่อกันมา เช่น คื่ ออางบา (แม่หมา) อู่โฮ่งตาค่าม (เต่าทอง) อางตู่ตู่คยาม
(หัวกะโหลก) เซนเทอ (เหา) อู่บาพู่ลู่ (ผลบุก) อางบลอง แมปอ (สามีตาบอด) และพบว่ ายังมีการร้องเพลงกล่ อมลูก
ภาษาบีซูที่บ้านปุยคำ� อำ�เภอเมือง จังหวัดเชียงราย
ตัวอย่างเนื้อเพลงรักษ์บีซู
กงูบ่า บี่ซู่ นี้ง เน จี่ต่างก่ามแพ นา อ่าลูม คูโจ.
ชาวเรา บีซู นี้ ภาษาพูด อย่า ลืม นะ
เกิ้ง ดืง จี่ กาโว เกิ้ง ดืง จี่ กาโว.
ที่ไหน อยู่ พูด ด้วย ที่ไหน อยู่ พูด ด้วย
กงู เน บี่ซู่ อางลีบ อางลีบ.
เรา บีซู วัฒนธรรม วัฒนธรรม
“ชาวบีซูเราอย่ าลืมภาษาพูดนะ ไม่ ว่าจะอยู่ที่ไหนก็ให้พูดกั น วัฒนธรรมของชาวบีซู”
ภาษาบีซู ได้รั บการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติประจำ�ปีพุทธศักราช ๒๕๕๗