Page 94 - dcp4

83
ประเพณีแห่พญายมบางพระ
จังหวั ดชลบุรี
เรียบเรียงโดย สำ�นั กงานเทศบาลตำ�บลบางพระ จังหวัดชลบุรี
ประเพณีแห่พญายม เป็นประเพณีที่เกี่ ยวกับความเชื่อของชาวตำ�บลบางพระ อำ�เภอ
ศรีราชา จังหวัดชลบุ รี ซึ่งมีการประกอบพิธี กันในช่วงวั นสงกรานต์คือวันที่ ๑๗ - ๑๘ เมษายน
โดยจะมีการปั้นองค์พญายม ทำ�พิธี เซ่นไหว้ และแห่ไปรอบๆ ตำ�บลบางพระก่อนจะนำ�ไปลอย
ลงทะเล มีความเชื่อว่าพญายมเป็นเจ้าแห่งภูตผีปีศาจ ดังนั้นการอั ญเชิญองค์พญายมลอยลงสู่
ทะเล เปรียบได้ว่าสิ่งที่ไม่ดีทั้งหลาย ทั้งปวงจะหายลงไปในทะเลด้วยเช่ นกัน
ในสมัยก่อนนั้ นตำ�บลบางพระ เป็ นชุ มชนชายทะเลและมีภูมิ ประเทศเป็ นป่ ารก
ประชาชนส่วนใหญ่มี อาชีพทำ�ไร่ทำ�นาและประมง ต่อมาได้เกิดการแพร่ระบาดของโรคมาลาเรียทาให้ คนเจ็บป่วย
ล้มตายจำ�นวนมาก ไม่มีวิธีการใดแก้ ไขได้ จนวันหนึ่งมีชาวบ้านฝันว่ามีวิธี การที่ จะทำ �ให้พ้นจากความทุกข์และภั ยพิบัติ
นั้นได้ คือต้องปั้นองค์พญายมและให้ ชาวบ้านมารวมตัวกันที่กลางลานบ้านเพื่อทำ�พิ ธีบวงสรวง เซ่นไหว้ ขอขมา
ลาโทษฝากความทุกข์โศกโรคภัยไข้เจ็บแล้วอั นเชิญองค์พญายมไปลอยลงทะเลจากคำ�บอกเล่าของผู้เฒ่าผู้แก่ที่สืบทอด
มาหลายชั่วอายุคน ว่าการแห่พญายมมีการทำ�กั นมาตั้งแต่ราว พ.ศ. ๒๔๔๒ ระยะแรกๆ มีการปั้นองค์พญายมที่
บ้านกำ�นันเป๊ะ นางหลา บัวเขียว วิ ธีการปั้นองค์พญายมก็ใช้ วัสดุที่หาได้ง่าย ๆ ในท้องถิ่น เช่น ใช้ไม้ไผ่ทำ�เป็นโครง
ขึ้นรูปด้วยฟางข้าว กระดาษถุงปู นซีเมนต์ ทำ�เป็นเครื่องทรงอย่างกษัตริย์ แล้วแต่งแต้มด้วยดินหม้อ ดินสอพอง ผิวกาย
ใช้ลูกเสมามาคั้นเอานํ้าซึ่งมี สีแดงส่วนดวงตาทำ�ด้ วยผลหมากสุกทำ�ให้หน้าตา องค์พญายมดูน่าเกรงขาม มื อขวาถือ
บ่วงบาศ มือซ้ายถือไม้ เท้ายมทัณฑ์ ใช้ไม้ ไผ่ทำ�เป็ นเสลี่ยงสำ�หรับหามองค์พญายมเวลาแห่นำ�ท่านไปลอยลงทะเล
ความเชื่อเกี่ยวกับพญายมนั้น มี อยู่ในทุกชาติทุกภาษาต่างกันแต่ ชื่อ ฝรั่งเรียกว่า Baphomet คนจี นถือว่า
พญายมเป็นพระโพธิสัตว์องค์หนึ่ง สำ�หรับความเชื่อของคนไทยมีปรากฏในหนังสือไตรภูมิพระร่วง ซึ่งทรงพระราชนิพนธ์
ขึ้นโดยพระมหาธรรมราชาที่ ๑ (ลิ ไท) สมัยกรุงสุโขทัย แต่ในความเชื่อของทุกชาติทุกภาษาก็ คล้ายกั นคือท่านเป็น
เจ้าแห่งภูตผีปีศาจมีหน้าที่ตั ดสินบุญบาปดวงวิญญาณที่ ตาย
ปัจจุบันชาวตำ�บลบางพระได้สืบสานประเพณีนี้ต่อเนื่องจากรุ่นสู่รุ่น เพื่ อเป็นที่พึ่งทางใจและเป็นการสร้างความ
สามัคคีให้คนในชุมชนร่วมกันคิดแก้ ปัญหา ช่วยกันทำ� จนหน่วยงานองค์กรปกครองท้ องถิ่นเห็นความสำ�คัญจึงเข้ ามา
มีส่วนร่ วม มีการปรั บเปลี่ยนวิธีการบ้างแต่ยังคงพิธี กรรมตามความเชื่อของบรรพบุรุ ษไว้