Page 134 - dcp4

123
สารทเดือนสิบ
เรียบเรียงโดย ศาสตราจารย์ชวน เพชรแก้ว
ประเพณีสารทเดือนสิบ เป็นประเพณีในรอบปีที่สำ�คั ญ
ของชาวไทยพุทธภาคใต้ซึ่งได้ยึดถือปฏิบัติสืบต่อกั นมาแต่อดีต
จนถึงปัจจุ บัน ชาวภาคใต้เรี ยกชื่อประเพณีนี้แตกต่างกันไป
เช่น ประเพณีทำ�บุญเดือนสิบ ประเพณีรับส่งตายาย ประเพณี
ยกหฺมฺรับ (หฺมฺรั บ อ่านออกเสียง ห นำ� ม ควบ ร เป็นภาษา
ถิ่นใต้ หมายถึง สำ�รับ) ประเพณีชิ งเปรต เป็นต้น ประเพณี
สารทเดื อนสิบ เกิ ดจากพื้ นฐานจิ ตใจของชาวไทยพุ ทธ
ภาคใต้ที่ตระหนักในความสำ�คั ญของ “ความกตัญญูกตเวที”
ว่าเป็นคุณธรรมสำ�คัญยิ่งของความเป็นมนุษย์ที่ทุกคนควรมีต่ อ
บรรพบุรุษของตนทั้งในภพนี้และภพหน้า แม้บรรพบุรุษของตน
ล่ วงลับไปแล้ วก็ต้ องทำ �บุ ญอุทิ ศส่วนกุ ศลไปให้จนเกิดเป็ น
“ประเพณีสารท เดือนสิบ”ซึ่งจัดขึ้ นในวันแรม ๑ คํ่า และแรม
๑๕ คํ่า เดือน ๑๐ ของทุกปี ประกอบกับเป็นช่วงที่พืชพรรณ
ธัญญาหารต่างๆ ให้ผลเต็มที่ ซึ่งเป็นผลมาจากบรรพบุรุษปู่ย่า
ตายายได้ลงทุนลงแรงสร้างมา จึงได้มีการเก็บเกี่ยวผลผลิตแรก
นำ�มาทำ�บุญส่งความเอิบอิ่มให้กับท่าน นอกจากนี้ยังเป็นช่วงที่
เหมาะแก่การแสดงความยินดีหลังฤดูเก็บเกี่ยวด้วย ชาวภาคใต้
ได้รับอิทธิพลประเพณี นี้มาจากอินเดีย คำ�ว่ า “สารท” เป็นภาษาบาลี (ตรงกับ “ศารท” ในภาษาสันสกฤต) หมายถึง
“เกี่ยวกับหรือเกิดในฤดู ใบไม้ร่วง,เทศกาลทำ�บุญสิ ้นเดือนสิบ” ในสมัยก่อนพวกพราหมณ์มี พิธีเซ่นสรวงบูชาอุทิศแก่
ผู้ตายเรียกว่า “ศราทธ” ถึงสมั ยพุทธกาลพระพุ ทธองค์ได้ ทรงอนุญาตให้พุทธศาสนิกชนปฏิบัติประเพณีนี้ต่อไปได้
จึงมีการปฏิบัติสื บต่อๆ กันมา และเชื่อว่าในอดีตนครศรีธรรมราชเคยเป็นอาณาจักรที่ยิ่งใหญ่และมีความเจริญรุ่งเรือง
ทางศาสนาพุทธและศาสนาพราหมณ์ มาก่อน จึ งน่าจะเป็นแหล่งสำ�คัญที่ รับเอาประเพณีนี้มาจากอินเดี ยแล้วค่อยๆ
แผ่ไปยังแหล่งอื่น การปฏิบัติประเพณีในวันแรม ๑ คํ่า เดือน ๑๐ ชาวภาคใต้ทั่วไปจะปฏิบัติอย่ างง่ายๆ เพียงแต่
จัดอาหารไปถวายพระที่วั ด เรียกวันนี้ว่า “วันรับตายาย” บางครอบครัวก็ไม่ได้ปฏิบัติในวันนี้โดยจะจัดในวันแรม ๑๕ คํ่ า
เดือน ๑๐ ทีเดียว ซึ่งถือว่าเป็น “วันส่งตายาย” ก่อนถึงวันดังกล่าวชาวบ้านจัดจะหาสิ่งของเครื่ องใช้ที่จำ�เป็นในการ
“จัดหฺมฺรับ”ภาชนะที่ใช้ จัดอาจเป็นกระบุง กระจาด ถาด กะละมัง ฯลฯ ส่ วนสิ่งของสำ�คั ญที่ขาดไม่ได้มีขนม ๕ อย่าง