Page 92 - dcp3

81
จะมีความแตกต่างจากเนื้อไม้อื่นๆ มีความรู้ในงานช่ างอื่นๆ เช่น งานมุก งานประดับ
ตบแต่ง งานฝั งลาย ที่สำ �คัญคือ ต้องมีความรู้ ความชำ�นาญในการผูกลาย จนสามารถ
นำ�เสนอลายที่มีเอกลักษณ์สวยงาม จุดเด่นของงานช่างแกะสลักกะโหลกซอคือ ความ
สามารถในสร้างลวดลายฉลุ ที่วิ จิตรบรรจง เป็นร่องรูเสี ยงที่สามารถระบายอากาศได้
ถูกต้องทางกายภาพและได้คุณภาพ ซึ่งเมื่ อประกอบกับองค์ความรู้ในกรรมวิธี การขึ้น
หน้าหนังซอ องค์ความรู้ในการบังคับควบคุมความยืดหยุ่นของหนังที่รับส่งขยายแรง
สั่นสะเทือนระหว่างคันชักกับสายซอ ทำ�ให้ได้เครื่องดนตรีที่มี เสียงไพเราะถูกต้อง จึง
ถือเป็นภูมิ ปัญญาลึกล้ำ�ที่สามารถผนวกเอาศาสตร์ของเสียงกับความงามของศิลปะการ
แกะสลักฉลุลวดลายอันวิจิตรงดงามเข้ าไว้ด้วยกัน
กลวิธี การผลิตงานช่างฝีมื อดั้งเดิม
๑. คัดเลื อกกะลามะพร้าวที่ ได้ขนาดสั ดส่วนความงามที่ เหมาะสม มีขนาดความหนาของกะลา ประมาณ
๓๐-๔๐ มิลลิเมตร ซึ่งความหนาบางของกะลาจะมีผลต่อความสวยงาม ของการแกะคว้ าน กะลาหนาจะแกะลายได้
ลึกและมีความทนทานต่อการกระทบกระแทก
๒. ปอกเปลือก ผ่า ขูดเปลื อกนอกของผลมะพร้าวออกโดยเหลือเส้นใยเอาไว้บ้าง ใช้ช้อนคว้านขูดเนื้อมะพร้าว
ภายในออกจนหมด ตากกะลาจนแห้ง อาจทาด้วยนํ้ายาวานิ ชเคลือบผิว หรือเก็บกะลาเอาไว้อน โดยเก็บในที่มืด แห้ง
ให้กะลาปรับตัวประมาณ ๖ เดือน แล้วนำ�ออกมาแขวน ในบริเวณที่มี อากาศถ่ายเทแต่ไม่โดนแดดอีกประมาณ ๖
เดือน แล้ วนำ�มาขัดเส้นใยออก
๓. ใช้ดินสอเขียนลายต้นแบบลงบนกระดาษขาวบาง ผูกลายให้อยู่ในพื้ นที่วงกลม ใช้วงเวียนเหล็กในการคำ�นวณ
พูนูนของกะลาและวงขอบลายปริมาตรการผูกลายขึ้นอยู่ กับการคำ�นวณขนาดของพูกะลาด้านที่จะนำ�มาบางกรณี
ช่างอาจจะไม่ใช้กระดาษลายต้นแบบ แต่จะร่างเส้นดินสอลงไปบนช่วงกลมนู นของกะลาโดยตรงตามความชำ�นาญ
๔. แกะสลัก ปรุ ฉลุ ตามลวดลายทีร่างเอาไว้
๕. ตัดแต่งหน้าซอเพื่อการขึ้นหน้ าหนัง โดยใช้ความรู้ในการเลือกหนังที่จะใช้ขึ้นหน้าซอ (หมายเหตุ :ช่างสกุล
ต่างๆ จะมีวิธี การที่ไม่เหมื อนกัน บางสกุลช่ างจะปรุลายกะโหลกซอก่อน เมื่ อเสร็จแล้วนำ�กะโหลกซอไปขายเลยก็มี
บางสกุลช่างขึ้นหน้าหนังก่อนแล้วจึงปรุ สลักลาย บางสกุลช่างสลัก ฉลุ ปรุลายกะโหลกซอก่อน แล้วจึ งทำ�การขึ้น
หน้าซอในภายหลัง)
๖. ตกแต่งผิวกะโหลกซอ ตามความต้องการ โดยอาจลงสี ย้อมสีกะลา หรื อทานํ้ามันชักเงา เคลือบลายให้
เงางามทั่วกะลาซอ หรือบางกรณีช่างอาจขัดผิวกะลาด้วยผงอิฐป่นและใบตองแห้ งจนเรียบสวยเป็นมันโดยไม่ ต้องทา
นํ้ามันเคลือบในขั้นตอนนี้อาจมีการต่อกรอบไม้ขุดเสริมส่วนหน้าให้ขอบกะลายาวขึ้นเพื่อใช้ขึ้นหน้าหนัง
๗. ขึ้นหน้าหนัง
๘. ประกอบส่วนประกอบต่างของซอ อาทิ คันทวน และส่ วนประกอบ เช่น ลูกบิด คันชัก เท้าช้าง ลูกแก้ว
ก้านทวน หรือเดือยกะโหลกซอ เข้าด้ วยกันเป็นซออู้