Page 86 - dcp3

75
ประเกือมสุรินทร์
เรียบเรียงโดย รองศาสตราจารย์ สุนีย์ เลี่ยวเพ็ญวงษ์
ประเกือม เป็นภาษาเขมร หมายถึง ปะคำ� เป็นคำ�เรียก เม็ดเงิน
เม็ดทอง รูปทรงกลมที่นำ�มาร้อยเรี ยงกันเป็นเครื่ องประดับคอ รูปแบบ
ดั้ งเดิมของประเกือมมี ๑๓ แบบ คื อ ถุ งเงิ น หมอน แปดเหลี่ยม
หกเหลี่ยม กรวย แมงดา กระดุม โอ่ ง มะเฟือง ตะโพน ฟักทอง จารย์
(ตะกรุด) มีขนาดต่ างๆ กั น ตั้งแต่ ๐.๕ เซนติเมตร ถึง ๒.๕ – ๓
เซนติเมตร แกะลวดลายที่เลี ยนแบบจากธรรมชาติรอบตั ว เช่ น
ลายดอกบัว ลายตาราง ลายดอกพิกุล ลายดอกจันทร์ เป็นต้น
การทำ�ประเกื อมบ้ านเขวาสินริ นทร์ มีประวัติ ความเป็ นมา
ยาวนานประมาณ๒๗๐ปี (พ.ศ.๒๒๖๒) สมัยเมื่อประเทศกัมพูชาเกิดกรณี
พิพาทกับเวียดนาม ชาวเขมรกลุ่มหนึ่ งซึ่งเป็นกลุ่มที่ มีฝีมื อช่ างทำ�เงิน
ทำ�ทอง ได้อพยพออกไปตั้งอยู่บริเวณตำ�บลเขวาสินรินทร์ ปัจจุบันมีการ
ทำ�เครื่องเงินประเกือมกันที่บ้านโชค บ้านสะดอ และบ้านเขวาสินรินทร์
ตำ�บลเขวาสินรินทร์ อำ�เภอเขวาสิ นรินทร์ จังหวัดสุรินทร์ ในชุมชนมี
ช่างฝีมือหลายคนที่ยังคงผลิตเครื่องเงินประเกือม
การผลิตประเกื อม เริ่ มจากการนำ�เม็ดเงินบริสุทธิ์ มาหลอมให้
ละลาย หล่อเป็นแท่งแล้ วรีดให้เป็นแผ่ นบางๆ ด้วยการใช้ ความร้อน
จนอ่อนตัว ตีและรีดด้วยเครื่องจนมี ความบางประมาณ ๔ มิลลิ เมตร
แล้วนำ�มาตัดตามรูปแบบลูกประเกือมที่ ต้องการ ม้วนเชื่อมให้เป็นเม็ ด
ตกแต่งริมขอบด้วยการปิดฝาด้วยแผ่นเงินเล็กๆ ลักษณะโค้งนู น และ
ปิดขอบด้วยเส้นลวดเงิ นให้เรียบร้อย อัดชันให้แน่นจนผิ วเงินด้านนอก
ตึงเรียบ แล้วแกะลายให้งดงาม เสร็จแล้วใช้เหล็ กแหลมเผาไฟให้ร้อน
แทงทะลุชันให้เป็นรูสำ�หรับร้อยต่อกันเป็นเครื่องประดับ นำ �เม็ดประเกือม
ที่เรียบร้อยแล้วมาขัดด้วยแปรงทองเหลือง ล้างทำ�ความสะอาดให้เงางาม
แต่หากต้องการรมดำ � เดิมใช้รมด้วยเขม่า หรือ ควันไฟ ปัจจุบันใช้นํ้ายา
ย้อมผม หรือยาขั ดรองเท้าทำ�รอบเม็ดประเกือม ผึ่ งให้แห้งแล้วขัดออก
ทำ�ความสะอาด สีดำ�จะติดที่ร่องลายทำ�ให้ชัดเจนขึ้น