Page 170 - dcp3

159
การปักหักทองขวาง คือ การใช้ ด้ายยึดตรึงเส้นด้ายไหมทองหัวท้ ายลายหักทบไปมาในลั กษณะขวางตัว
ลายจนเกิดเป็นลวดลาย อาจมี การหนุนลายด้ วยด้าย โดยไม่ปักเส้นด้ายไหมทองสอดลงไปในผ้ า แต่ตรึ งไว้ด้วยด้ายใน
ส่วนหัวและส่วนท้ายเท่านั้น เช่น เครื่องสูง ฉัตร ฉัตรชุ มสาย บังแทรก ทำ�ด้วยผ้ าปักหักทองขวาง ใช้ในกระบวนแห่
เสด็จพระราชดำ �เนิน
ตัวอย่ างภาพจากงานปักหั กทองขวาง พิพิ ธภัณฑสถานแห่ งชาติพระนคร
การถักกรองทอง หรือถักตาชุน ผ้าตาชุนเป็นการถั กขึ้นด้วยไหมสีเงิน หรือทองเส้นที่มีลักษณะโปร่ง
เป็นตาข่ายเล็กๆ แล้ วนำ�มาปักดิ้น เลื่อมแบบต่างๆ เป็นลวดลาย เช่น ผ้าทรงสะพัก หรือฉลองพระองค์ครุ ย เป็นต้น
ตัวอย่างภาพการถักกกรองทอง หรือ ถักตาชุน ผ้าทรงสะพัก
(ข้อมูลภาพจาก http://www.t-pageant.com/๒๐๑๑/index.php?/topic/)
๔. นำ�มาเย็บให้เป็นรูป เข้าทรง เข้าหุ่น เป็นชุด ด้วยกระบวนการทำ�งานดังกล่าวให้เกิ ดเป็นชิ้นงานประณีต
ศิลป์ต่างๆ ดังเช่น งานผ้าทองลายฉลุ ผ้าลายทองแผ่ลวด การปักดิ้น ปักไหม เลื่ อม แล่งต่างๆ การเข้ารูป เข้ าทรง
ผ้าม่าน ผ้ าหน้าโขนเรือพระราชพิธี เครื่องสูง ตาลปัตร พัดรอง รวมถึงเครื่องแต่งกายโขนละคร และหุ่ นไทย เป็นต้น
กระบวนการจัดการองค์ความรู้
สำ�นักช่างสิบหมู่ กรมศิลปากร ในปัจจุบันได้ทำ�การรื้อฟื้ นกระบวนการงานผ้าลายทองแผ่ลวดซึ่งเป็นหนึ่งงาน
ที่มีความสืบเนื่องกันกับงานช่ างสนะ การใช้วัสดุผ้ากั บกระดาษ หรือหนัง ในการทำ�งานช่างด้านเครื่องผ้าที่นำ�มาเย็บ
ปักให้เกิดเป็นลวดลาย ดังเช่น งานผ้าทองลายฉลุ ผ้าลายทองแผ่ลวด การปักดิ้ น ปักไหม เลื่อม แล่งต่างๆ การเข้ ารูป
เข้าทรง ผ้าม่ าน ผ้าหน้าโขนเรื อพระราชพิธี เครื่องสูง ตาลปัตร พัดรอง รวมถึงเครื่องแต่ งกายโขนละคร และหุ่นไทย
เป็นต้น ที่กำ�ลังจะหายไปให้คงอยู่ต่อไปในสังคมปัจจุบัน
สำ�นักการสั งคีต กลุ่มนาฏศิลป์ งานพัสตราภรณ์และเครื่ องโรง กรมศิลปากร กระทรวงวั ฒนธรรม เป็นอีกหน่วย
งานหนึ่งที่ยังคงสืบทอดงานศิลปะ โดยพยายามศึกษา ทดลองปฏิบัติงาน ด้านการปักผ้ าเครื่องแต่งกายโขน-ละคร
นอกไปจากการแสดงโขน ซึ่งมี ความสืบเนื่องในงานช่ างสนะ สำ�นักการสั งคีต กลุ่ มนาฏศิลป์ เปิดอบรม ช่างปัก
งานปักผ้า ปักสะดึงกลึงไหม ลายไทยทั้งลายเลื่ อมและลายหนุน เครื่องแต่งกายโขน-ละครระบำ�รำ� ฟ้อนปั กหน้าหมอนฯ
เป็นการถ่ายทอดองค์ความรู้และสร้างเครือข่ ายช่างในการปฏิบัติงาน