Page 82 - dcp2

71
ภูมิปัญญาในการเลี้ยงปลากัด ภาชนะสำ�หรับใช้เลี้ยงปลากัดนิยมใช้ขวดโหล เนื่องจากปลากัด เป็นปลาที่มีนิสัยชอบ
ต่อสู้ จึงต้องแยกเลี้ยงเดี่ ยว เมื่อได้พ่ อพันธุ์แม่พั นธุ์แล้วจะนำ�ใส่ขวดเทียบกันไว้ในที่สงบ หลังจากนั้นประมาณหนึ่ งเดือน
ตัวเมียจะตั้งท้อง เมื่อไข่แก่ดีแล้วนำ�มาเพาะในอ่างเพาะที่มีนํ้าไม่มาก แล้วใส่พันธุ์ไม้นํ้า เช่น ผั กบุ้งเพื่อเป็นที่เกาะของหวอด
ซึ่งเกิดจากตัวผู้ พ่นนํ้าเป็นฟองเกาะกัน เพื่อใช้เป็นที่ฟั กไข่ เมื่อไข่ตัวเมียร่ วงหมดแล้วให้ช้อนแม่ พันธุ์ออก ปลาตัวผู้ จะเฝ้า
ไข่ อยู่จนไข่ตกเป็นตัวอ่อน หลังจากนั้น ๗-๑๐ วั น จึงช้อนปลาพ่อพั นธุ์ขึ้น นิยมใช้ใบตองแห้ง ใบมะยมสด ใบต้นโมกสดใส่
ลงไปในบ่อเพาะ เพื่อทำ�ให้นํ้ามี ความเป็นกรดอ่ อนๆ ซึ่งจะทำ�ให้เกิดสารแทนนินที่ช่วยให้บ่อเพาะเหมาะที่จะเป็นที่เจริญ
เติบโตของแบคทีเรีย หลังจาก ๗ วัน ใบไม้เน่าจะทำ�ให้มี ฝ้าอ่อนๆ เกิ ดขึ้นบนผิวนํ้า เป็นสิ่งมีชีวิ ตเล็กๆ ในกลุ่มพารามีเซียม
ซึ่งจะเป็นอาหารเสริมสำ�หรับลูกปลา นอกจากนั้นยังนิยมใช้ใบหูกวาง เพื่อบำ�รุ งสุขภาพและเพิ่มสีสัน รวมทั้งป้องกั นไม่
ให้ปลาเป็นโรค หลังจากนั้น ๓ เดือนจึงแยกลูกปลาตั วเมียออกจากลูกปลาตั วผู้ จากนั้นเลี้ยงต่อไปอีก ๕-๖ เดื อนจึงคัด
ปลาขึ้นใส่ขวด
ปลาที่จะเลี้ยงเพื่อการแข่งขันหรือการกัดปลา ต้ องมีลักษณะดี คื อ ลำ�ตัวกลม รูปร่างเหมือนปลา ช่อนปลาชะโด
หรือปลาหมอ หน้างอนเชิด ปากกว้างหนา สั นคอหนา กระโดงใหญ่ โคนหางใหญ่ ตาดำ�เล็ก ไม่โปน ตะเกี ยบหรือครีบท้องสั้น
ใหญ่ละแข็ง ครีบและหางไม่ยาวเกิ นไปเพื่อจะได้ กัดเร็วและว่องไว เกล็ ดหนาและเรียบแน่น วิธีฝึ กปลาให้ดุ จะนำ�ปลา
อีกตั วหนึ่งใส่โหลมาตั้ งเทียบไว้ ๑ นาที ให้ปลาที่เลี้ยงกับปลาที่เทียบพองตัวใส่กัน ทำ�ท่ากัดกั น นอกจากนั้นยังต้องฝึกให้
มี กำ�ลังแรงดีไม่ ตกโดยนำ�ปลาที่ไม่สู้ หรือปลาซิวขนาดพอๆ กันเรียกว่า “ลูกไล่” ใส่ลงในขวดประมาณ ๓๐ นาที ให้ปลา
ที่เลี้ ยงไล่กั ดลูกไล่ ก็ให้ตักปลาตัวผู้ ขึ้น การฝึกเช่นนี้จะทำ�ให้ปลากัดแรงดีไม่ ตก นอกจากนี้ยังต้องฝึกให้ปลาไม่ตื่นสนาม
โดยการผลัดเปลี่ยนใส่โหลที่แคบบ้าง กว้างบ้าง หรือนำ�ไปซ้อมกับปลาลูกไล่ในที่ต่ างๆ
ความนิยมในการเล่นกัดปลาของคนไทยทำ�ให้เกิ ดศัพท์ขึ้นหลายคำ� หลายสำ�นวน เช่ น ก่อหวอด ครํ่าหวอด ดีแต่ใน
หวอด ลูกหม้ อ ซํ้าสาม ลูกไล่ ถอดสี พอง
ปัจจุบันแม้การกั ดปลาจะลดน้อยลง นิยมเลี้ยงเป็นปลาสวยงามมากขึ้น แต่ภูมิ ปัญญาในการเลี้ ยง และคัดพันธุ์ก็เป็น
มรดกที่น่าภาคภูมิใจของคนไทย มีการรวมตัวของผู้ เลี้ยงปลากัดกันก่อตั้ งเป็นสมาคม ในชื่อว่า สมาคมอนุรักษ์และพัฒนา
ปลากัดสยาม [Siamese Fighting Fish Conservation and Development Association] เมื่อวันที่ ๑๔ สิงหาคม
พ.ศ.๒๕๕๐ นอกจากนั้นยังมี การจัดตั้ง “พิพิธภัณฑ์ ปลากัดไทย บ้านสวนบางกะเจ้า” อำ�เภอพระประแดง จังหวัด
สมุ ทรปราการ เพื่อส่งเสริ มด้านการท่องเที่ยวเชิงนิ เวศ ในรูปแบบศูนย์การเรี ยนรู้ที่มี ชีวิต (Life Learning Center)
ปลากัดไทย ได้รั บการขึ้นทะเบียนเป็ นมรดกภูมิ ปัญญาทาง
วั ฒนธรรมของชาติประจำ�ปีพุทธศักราช ๒๕๕๖
ภาพ : แสดงลักษณะรูปร่ างของปลากัด (โดยรศ.ประภาส โฉลกพั นธ์รัตน์)
ที่มา : http://home.kku.ac.th/pracha/Betta.htm