Page 80 - dcp2

Basic HTML Version

69
“คึ
ฉื่
ย” เป็
นรู
ปแบบการปลู
กข้
าวไร่
แบบหมุ
นเวี
ยนบนพื้
นที่
สู
งของกลุ่
มชาติ
พั
นธุ์
กะเหรี่
ยงซึ่
งเป็
นชนพื้
นเมื
องอาศั
อยู่
บริ
เวณพื้
นที่
ประเทศไทยมานานมี
ประวั
ติ
ความเป็
นมาไม่
ตํ่
าว่
า ๔๐๐ ปี
คำ
�ว่
คึ
หมายถึ
งการปลู
กข้
าว แบบหมุ
นเวี
ยน
บนที่
สู
“ฉื่
ย”
หมายถึ
ง ไร่
ที่
พั
กฟื้
น เป็
นการปลู
กข้
าวที่
เหมาะสมกั
บระบบนิ
เวศป่
าเขตร้
อนชื้
นที
มี
วงจรการเติ
บโตของ
สรรพชี
วิ
ตอย่
างรวดเร็
ว แม้
ว่
าจะมี
กลุ่
มชาติ
พั
นธุ์
อื่
นบนที่
สู
งที่
มี
ระบบปลู
กข้
าวคล้
ายคลึ
งกั
นแต่
กะเหรี่
ยงเป็
นกลุ่
มชาติ
พั
นธุ์
ที่
ยั
งคงสื
บทอด รั
กษา และพั
ฒนาระบบการปลู
กข้
าวแบบนี้
ได้
ชั
ดเจนมากที่
สุ
ดปั
จจุ
บั
ลั
กษณะเฉพาะที่
แสดงภู
มิ
ปั
ญญา คึ
ฉึ่
ยเป็
ระบบการผลิ
ตข้
าวที่
มี
อุ
ดมการณ์
การผลิ
เพื่
อยั
งชี
พของชุ
มชน ถื
อเป็
เงื่
อนไขพื้
นฐานที่
ทำ
�ให้
ระบบดั
งกล่
าวต่
างจากการปลู
กพื
ชบนพื้
นที่
สู
งในรู
ปแบบอื่
นๆ สอดคล้
องกั
บระบบนิ
เวศป่
าเขตร้
อน
พื้
นที่
ที่
เลื
อกปลู
กเป็
ป่
าผสมผลั
ดใบ
มี
ป่
าไผ่
เป็
นสั
งคมพื
ชหลั
ก ทำ
�ให้
ดิ
นสมบู
รณ์
และฟื้
นตั
วเร็
วไม่
เลื
อกพื้
นที่
ลาดชั
นเกิ
นไป
นอกจากนี้
ยั
งใช้
ระบบหมุ
นเวี
ยนโดยทำ
�การผลิ
ตระยะสั
นและปล่
อยให้
พั
กฟื้
นระยะยาวจนผื
นดิ
นคื
นความสมบู
รณ์
ในช่
วง
ประมาณ ๑๐ ปี
จึ
งวนกลั
บมาทำ
�พื้
นที
เดิ
ม ทั้
งนี้
ขึ้
นอยู่
กั
บลั
กษณะความสมบู
รณ์
ของพื้
นที่
นั้
นๆ เป็
นหลั
กไม่
สามารถกำ
�หนด
เป็
นมาตรฐานได้
โดยใช้
หลั
กการจั
ดการทรั
พยากร (ป่
าน้
าดิ
น และชี
วภาพทั้
งระบบ) ของชุ
มชนร่
วมกั
นหลั
กการดั
งกล่
าว
มี
ความหลากหลายและยื
ดหยุ่
น บางพื้
นที่
ใช้
ผื
นดิ
นร่
วมกั
นทั้
งชุ
มชน บางพื้
นที่
แบ่
งเป็
นรายแปลงครอบครั
วแต่
ก็
อยู่
ภายใต้
กระบวนการจั
ดการร่
วมกั
นของชุ
มชน ใช้
พั
นธุ์
ข้
าวพื้
นบ้
านปลู
กพื
ชท้
องถิ่
นหลากหลายในพื้
นที่
ผสมผสานกั
บข้
าว เช่
ถั่
วพริ
กแตง ฯลฯ จึ
งมี
ความมั่
นคงด้
านอาหารสู
อาศั
ยความรู้
ด้
านนิ
เวศวั
ฒนธรรม ซึ่
งสะท้
อนจากความเชื่
อที่
มี
ต่
อสิ่
งศั
กดิ์
สิ
ทธิ์
เหนื
อธรรมชาติ
เช่
น ผี
ที่
ดู
แลป่
ผี
ดู
แลข้
าว ประเพณี
ในทุ
กขั้
นตอนของการทำ
�ไร่
เริ่
มตั้
งแต่
ความเชื่
อในการเลื
อกพื้
นที่
มี
ข้
อห้
ามเลื
อกพื้
นที่
ที่
สุ่
มเสี่
ยง
การเตรี
ยมไร่
ที่
ต้
องไม่
ทำ
�ลายสิ่
งมี
ชี
วิ
ตไป จนถึ
งการเก็
บเกี่
ยว หากกระทำ
�การใดขั
ดกั
บความเชื่
อในเรื่
องการคุ้
มครองนิ
เวศ
ที่
เปราะบางจะส่
งผลกระทบต่
อสุ
ขภาพกาย ใจ สั
งคมของครอบครั
วและชุ
มชน
“ระบบคึ
ฉื่
ย”
จึ
งเป็
นศู
นย์
กลางทางวั
ฒนธรรม
ของชุ
มชนบรรดาประเพณี
พิ
ธี
กรรมหรื
อสั
ญลั
กษณ์
ต่
างๆ ที่
เชื่
อมโยงระหว่
างสิ่
งศั
กดิ์
สิ
ทธิ์
ธรรมชาติ
มนุ
ษย์
ล้
วนเชื่
อมโยงกั
ระบบคึ
ฉื่
ยโดยมี
กระบวนการปรั
บตั
วให้
เข้
ากั
บเงื่
อนไขใหม่
เช่
น การเพิ่
มระบบบริ
หารจั
ดการให้
มี
ประสิ
ทธิ
ภาพเพิ่
มผลผลิ
ตข้
าว
มากขึ้
นภายใต้
เงื่
อนไขพื้
นที่
ถู
กจำ
�กั
ด เป็
นต้
น โดยยั
งคงยึ
ดหลั
กการผลิ
ตเพื่
อยั
งชี
พที่
สอดคล้
องกั
บระบบนิ
เวศและวั
ฒนธรรม
ของชุ
มชน
คึ
ฉื่
ยของชาวกระเหรี่
ยง ได้
รั
บการขึ้
นทะเบี
ยนเป็
นมรดกภู
มิ
ปั
ญญาทางวั
ฒนธรรมของชาติ
ประจำ
�ปี
พุ
ทธศั
กราช
๒๕๕๖
คึ
ฉื่
ยของกะเหรี่
ยง
เรี
ยบเรี
ยงโดย กฤษฎา บุ
ญชั