Page 73 - dcp1

64
ตี่ จับ
เรียบเรียงโดย รองศาสตราจารย์ ชัชชัย โกมารทัต และพันเอก(พิเศษ) อำ�นาจ พุกศรีสุข
ตี่จับเป็นกีฬาพื้นเมืองของภาคกลาง นิยมเล่ นกันอย่างแพร่หลายแทบทุกจังหวั ดของภาคกลางในสมัยก่อน เช่ น
กรุงเทพฯ ธนบุรี ฉะเชิงเทรา ตราด ประจวบคีรีขั นธ์ สมุทรสาคร อ่ างทอง พระนครศรีอยุธยา นครสวรรค์ และสิงห์บุรี
เป็นต้น บางท้องที่เรียก “ตี่ป๊าป” ก็มี “ตี่” ก็มี กีฬาตี่จับเป็นกีฬาที่ ชาวบ้านสมัยเก่ าเล่นเป็นการออกกำ�ลังในการปลํ้าจับ
กัน มักจัดให้มี การเล่นแข่งขันกัน เป็ นการสนุกสนานรื่นเริงในงานเทศกาลประจำ�ปี เช่น งานตรุษสงกรานต์ งานขึ้ นปีใหม่
และงานรื่นเริงอื่นๆ
จากหลักฐานพบว่ามีการเล่นกี ฬาตี่จับกันแล้ วในสมัยรั ชกาลที่ ๕ ดั งปรากฏในบทความของขุนจรั สชวนะพันธ์
ที่เขียนไว้ในเรื่องวิธีสอนเมื่อ ร.ศ. ๑๒๓ (พ.ศ. ๒๔๔๘) ได้สอนถึ งการเล่นออกแรงในสมัยนั้นว่า มีการเล่นตี่ร่ วมอยู่ด้วย
(ขุนจรัสชวนะพันธ์, ร.ศ. ๑๒๓ : ๑๑๙) และจากบันทึกของขุนวิจิตรมาตรา ซึ่งได้บันทึกชีวิตตอนหนึ่งในวัยเด็ก ซึ่งอยู่
ในช่วงรัชสมัยที่ ๕ กล่ าวถึงการเล่นตี่ จับ ซึ่งเป็ นที่นิยมเล่นกันมากของเด็ กในสมัยนั้นว่า “เล่ นตี่จับในถนนแพร่งนรา
เล่นกลางถนน เพราะรถเกื อบไม่มีเดินเลย” (ขุนวิจิตรมาตรา, ๒๔๖๗ : ๘๔) ในสมัยรัชกาลที่ ๖ การเล่นตี่จับก็ยังเป็นที่
นิยมเล่นกันในหมู่ชาวบ้านโดยทั่วไปอยู่ โดยเฉพาะเด็กๆ นิ ยมเล่นกันมาก ดั งความตอนหนึ่งในบทความเรื่อง การแข่งขัน
ที่แท้จริง ของหนังสือวิทยาจารย์ กล่าวถึ งการเล่นของเด็กๆ ว่า ถ้าปล่อยเด็กลงไปในสนาม เด็กๆ จะรวมพวกกันเล่นแข่งขัน
กีฬาชนิดต่างๆ เช่น ตี่จับ เป็นต้น (ฝ.ค., ๒๔๖๗: ๑๗๒๙) การเล่นตี่จับที่นิยมเล่นกันอยู่ ๒ แบบ คือ แบบออกเสียงและ
แบบเงียบ ซึ่ งเรียกว่า “ตี่ใบ้” หรื อ “ตี่กึก”
สำ�หรับวิธีการเล่นของตี่ออกเสียงและตี่ใบ้ใช้ วิธี การเดียวกัน กีฬาตี่จับนับว่ าเป็นกีฬาที่นิยมเล่นกันอย่างกว้างขวาง
ทั่วทุกภาคของประเทศ ทั้งภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้ ต่างก็มีการเล่นตี่จับด้วยกันทั้งนั้น เป็นกีฬา
ที่ชาวบ้านนิยมเล่นสืบเนื่องมาโดยตลอด จนถึงปัจจุบันนี้ การเล่นตี่จับยังเป็นที่นิยมเล่นกันอยู่ โดยเฉพาะอย่ างยิ่งมีเล่ นกัน
อยู่ในท้องถิ่นชนบท แต่ในเมื องไม่ค่อยปรากฏให้เห็นแล้ว
ตี่จับ ได้รับการขึ้ นทะเบียนเป็นมรดกภูมิ ปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติประจำ�ปีพุทธศักราช ๒๕๕๔