Page 69 - dcp1

60
ตี ไก่คน
เรียบเรียงโดย รองศาสตราจารย์ชัชชัย โกมารทัต
ตีไก่คนเป็นกีฬาพื้ นเมืองของประเทศไทยที่นิยมเล่นกันโดยทั่วไปแทบทุกภาค มี ลักษณะการเล่นเลียนแบบอาการ
ที่ไก่ตีกั นหรือการชนไก่ ของชาวบ้าน (จารุวรรณ ธรรมจักร, ๒๕๒๓) โดยให้ผู้เล่ นนั่งยองๆ แล้วกระโดดใช้ ไหล่ชนกัน
ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการเล่นกันมาตั้งแต่สมั ยใด แต่พบหลักฐานว่ามีการเล่นแข่งขันมาแล้วตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๔๗๕ ในงาน
กรีฑานักเรียนของจั งหวัดสตูล เนื่องในโอกาสเฉลิมพระชนม์พรรษาพระบาทสมเด็ จพระเจ้าอยู่ หัวซึ่ งได้จัดให้มี การแข่งขัน
กีฬาตีไก่สำ�หรับชายรุ่ นใหญ่ขึ้ นด้วย (รายงานการกรีฑานั กเรียนจังหวัดสตูล เนื่ องในงานเฉลิมพระชนม์พรรษาพระบาท
สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว, ๒๔๗๕) กีฬาตีไก่เป็นที่นิยมเล่นกันมากในแทบทุกภาคของประเทศต่ อมาภาคอื่นๆ ลดความนิยมลง
ยังคงเหลือที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีการเล่นกันทั่วไป พบว่านิยมเล่นกันมากในจังหวั ดขอนแก่น มหาสารคาม และ
นครราชสีมา เป็นต้น กีฬาตีไก่ของชาวบ้านทางภาคตะวั นออกเฉียงเหนือเป็ นการเล่นสนุกสนานในยามว่าง และมักจัด
ให้มีการเล่นแข่งขันกันในเทศกาลตรุษสงกรานต์ (กรมพลศึกษา, ๒๔๘๐) ปัจจุบันการเล่นตี ไก่ยังมีให้เห็นอยู่ โดยทั่วไป
แต่มักจะเล่นกันในหมู่เด็กมากกว่าผู้ใหญ่และเนื่องจากเป็นการเล่นที่ทรงคุณค่าในหลากหลายด้าน จึงสมควรต้ องมีการฟื้นฟู
พัฒนาการเล่นนี้ให้คงอยู่ มีชีวิตชี วาเป็นประโยชน์แก่ คนในรุ่นปัจจุบันและรุ่นต่อๆ ไปยิ่งขึ้น
ตีไก่สะท้อนถึงวิถีชีวิตจริงของชาวบ้านในภาคตะวันออกเฉียงเหนือไทย ที่นิยมนำ�ไก่มาตีเล่นกันเพื่อความเพลิดเพลิน
ยามว่าง โดยวิธี เล่นแบบใช้คนนั่งยองๆ แล้วกระโดดใช้ไหล่ชนกันเลียนแบบอาการที่ไก่ตีกันหรือการชนไก่กั นของชาวบ้าน
เป็นการเล่นที่ไม่ค่อยพบเห็นในประเทศอื่น นับเป็นเอกลักษณ์ไทยที่สะท้อนให้เห็นถึงความสำ�คัญความอุดมสมบูรณ์ของไก่
และจุดมุ่งหมายที่หลากหลายของการเลี้ยงไก่ในชนบทไทยสมัยก่ อน เช่น เพื่อการบริโภคเพื่อความสวยงาม เพื่ อความ
ผ่อนคลาย เป็นต้น และเป็นการสะท้อนให้เห็นคุณค่าและการเรียนรู้วั ฒนธรรมการใช้เวลาว่างในภาคตะวันออกเฉี ยงเหนือ
ของไทย เช่น คุณค่ าของการชนไก่หรื อตีไก่เพื่อความเพลิดเพลิน แต่ก็ แฝงด้วยความหมายของการคัดบำ �รุ งพันธุ์ ไก่
เพื่อพัฒนาให้มี คุณภาพดียิ่งๆ ขึ้นต่อไป
ตีไก่คน เล่นได้ทุกโอกาสในยามว่างจากการงาน นิยมจัดเล่นและแข่งขันกันในเทศกาลตรุษสงกรานต์โดยเล่ นได้ทั้ง
ผู้ใหญ่และเด็ก ทั้งชายและหญิง ไม่ จำ�กั ดจำ�นวนผู้เล่น แต่อย่ างน้อยต้องมี ผู้เล่นตั้งแต่ ๒ คนขึ้นไป ทั่วไปจะเล่นบริเวณ
ลานกว้างทั่วไป เช่น ลานบ้าน ลานวัด มีการกำ�หนดขอบเขตของสนามเล่นเป็นรูปวงกลมที่พื้นมีขนาดตามแต่ จะตกลงกัน
วิธีเล่น ให้ผู้เล่นแต่ละคนนั่งยองๆ ภายในวงกลม เอาแขนทั้งสองข้างสอดจับกันไว้ที่ใต้ขาพับให้แน่นเมื่อได้ยินสัญญาณ
เริ่มเล่น ให้ผู้เล่ นแต่ละคนกระโดดเข้ามากลางสนาม แล้วใช้ด้านข้างลำ�ตัวชนกัน ฝ่ ายใดล้มหรือมือหลุดจากกันจะเป็นผู้แพ้
ผู้ที่สามารถชนคนอื่นล้มลง หรือทำ�ให้คนอื่นมือหลุดจากกันหมดทุกคน จนเหลือเพียงคนเดียวผู้ นั้นจะเป็ นผู้ชนะ
กติกา คือ ผู้เล่นที่ถูกชนล้มลงหรือมือหลุดจากกัน จะถือว่าตาย ต้องออกจากสนามแข่งขัน ผู้เล่ นต้องอยู่ภายในเขต
วงกลมที่กำ�หนดให้ ถ้าออกนอกเขตจะถือว่าตาย ต้องออกจากสนามแข่งขัน