Page 50 - dcp1

41
แข่ งเรือ
เรียบเรียงโดย รองศาสตราจารย์ชัชชั ย โกมารทัต
แข่งเรือเป็ นกีฬาพื้นเมืองเก่าแก่ที่สุ ดชนิดหนึ่งของไทย ที่ มีการเล่นสืบทอดต่อกั นมาแต่สมัยโบราณสันนิษฐานว่า
จะมีการเล่นแข่งเรือกันแล้วในสมั ยกรุงสุโขทัย เพราะการศึกสงครามในสมัยก่อนมี ทั้งทางบกและทางนํ้าซึ่งต้องใช้ เรือเป็น
พาหนะ ย่อมต้องมีการฝึ กฝนการพายเรือ แข่งเรือด้ วย แต่ไม่มีหลักฐานปรากฏเป็ นลายลักษณ์อั กษร จากหลักฐานพบว่ามี
การเล่นแข่งเรือกันแล้วในสมัยกรุงศรีอยุธยา ดังปรากฏในกฎมณเฑียรบาลเกี่ ยวกับพระราชพิธี ต่างๆ ในสมัยกรุงศรีอยุธยา
ได้กล่ าวถึงพระราชพิธี ประจำ�เดือน ๑๑ ซึ่งเป็นการอาษยุชพิ ธีนั้น จะมีพิ ธีแข่งเรือด้ วย (พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า
เจ้าอยู่หัว, ๒๕๐๕) นอกจากนี้ในจดหมายเหตุลาลูแบร์ ยังได้กล่ าวถึงการเล่นแข่ งเรือของชาวบ้านในสมัยกรุ งศรีอยุธยา
ซึ่งมักมีการพนันปะปนอยู่ด้ วย และเป็นการเล่ นที่นิยมกันมากในสมัยนั้นทีเดียว (กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์, ๒๕๐๕)
การเล่นแข่ งเรือนับว่าเป็ นกีฬาพื้นเมืองที่นิยมเล่นสืบทอดต่อเนื่องกันมาโดยตลอด แม้ ในสมัยกรุ งรัตนโกสินทร์ก็ ปรากฏ
หลักฐานว่ ามีการเล่นแข่งเรือกันเป็ นประจำ�เสมอมา เช่ น ในสมัยรัชกาลที่ ๒ เมื่อครั้งทรงโปรดให้ปรั บปรุงพระราชวัง
มี การขุดสระภายในพระราชวังใน พ.ศ. ๒๓๖๑ ก็ทรงโปรดให้มี การแข่งเรือในครั้งนั้ นด้วย (พระยาประมูลธนรักษ์, ๒๔๖๔)
ในสมัยรัชกาลที่ ๕ การแข่งเรือเป็นกีฬาที่เล่นกันอย่างแพร่หลาย เมื่ อมีชาวต่างชาติมาเยี่ยมเยือนก็ได้จัดการเล่นแข่งเรือให้
พวกชาวต่ างชาติชมด้วย ดังปรากฏในพระราชนิพนธ์ตอนหนึ่งความว่า
เยนวั นนี้มีกานแข่งนาวา ที่กรงน่าตำ�หนักแพแม่นํ้าใหญ่
เรือที่นั่งกราบสี่เอกไชย มาพายให้เจ้าฝรั่ งเขานั่งดู
(พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่ หัว, ๒๔๕๖)
การเล่นแข่งเรือของชาวบ้านในภาคกลางสมัยก่อนมีจุดมุ่งหมาย เพื่อเป็นการทำ�บุญทำ�กุศล คือ ชาวบ้ านจะเล่นกัน
ในเทศกาลทอดกฐิน ทอดผ้าป่า ซึ่งจะอยู่ในช่วงเดือน ๑๐-๑๒ ซึ่งระยะนี้ จะเป็นช่วงฤดูนํ้ามาก ชาวบ้านที่ อยู่ตามริมฝั่งแม่นํ้า
จะใช้เรือเป็ นพาหนะ เมื่อมีงานพิธี ทำ�บุญจะมี การแห่แหนกันทางนํ้า เพื่อนำ�องค์กฐิน องค์ผ้าป่าไปยังวัด เมื่อเสร็จพิธีทาง
ศาสนาแล้วก็จะมีการเล่นแข่งเรือกั น ซึ่งถือกันว่ าผู้ที่ร่วมแข่งขันจะได้บุญอีกทางหนึ่งด้วยนอกจากนี้การเล่นแข่งเรือยังมี
การเล่นเพื่อจุดมุ่งหมายอีกหลายประการ เช่น บางท้องถิ่นจะจัดให้มีการแข่งเรือในงานทำ�บุญไหว้พระประจำ�ปีของแต่ละ
ท้องถิ่ น บางแห่งจะมี การแข่งเรื อเพื่อเป็นการบวงสรวงสั กการะสิ่งศั กดิ์สิ ทธิ์ที่ชาวบ้านนับถื อ บางแห่งจัดให้ มีการเล่ น
แข่งเรื อในงานเทศกาลสนุกสนานรื่นเริงต่างๆ เป็นต้น อย่างไรก็ตามการแข่ งเรือมักนิยมจัดให้มีการเล่นกันเฉพาะในฤดูนํ้ ามาก
เท่านั้น การเล่นแข่งเรือของชาวบ้านสมัยก่อนในภาคกลาง มักจัดเป็นประเพณีประจำ�ปี และมีการเล่ นเป็นที่แพร่หลายแทบ
ทุกจังหวัด เช่น จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ราชบุรี สมุทรสงครามสมุ ทรสาคร สมุทรปราการ กาญจนบุรี กรุงเทพฯ จันทบุ รี
อ่างทอง สุพรรณบุรี สิงห์บุรี และนครสวรรค์ เป็นต้น
ไม่เพียงแต่ภาคกลางเท่านั้นที่นิยมเล่นการแข่งเรือ แต่ภาคอื่นๆทุกภาค ไม่ว่ าจะเป็นภาคเหนือภาคตะวันออกเฉียงเหนื อ
และภาคใต้ ก็ล้วนมีการแข่งเรือเป็นเทศกาลสำ �คัญของแต่ละภาคทั้งสิ้น เรือพายที่ ใช้ในการแข่งขันมีขนาดเล็ กใหญ่ตามแต่