Page 45 - dcp1

36
อีตัก
เรียบเรียงโดย สุจริต บัวพิมพ์ และรองศาสตราจารย์ชัชชัย โกมารทัต
อีตักเป็นเกมพื้นเมืองเก่าทางภาคกลางของไทย นิ ยมเล่นกันแถวจังหวัดสมุ ทรสาคร สมุทรสงครามราชบุรี กาญจนบุรี
และกรุงเทพฯ ไม่ปรากฏหลั กฐานว่าเริ่มมีการเล่นครั้งแรกเมื่อใด สันนิษฐานว่ามีการเล่นกันมาตั้งแต่สมัยกรุงศรี อยุธยา
แต่พบหลักฐานว่ามี การเล่นกันนานกว่า ๑๓๐ ปีแล้ว ก่อน พ.ศ.๒๔๒๗ ที่ตำ�บลบ้านกลางและบ้านท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร
(วิบูลย์สวัสดิ์ แอนเดอสั น, ๒๕๑๖) อีตักเป็นเกมที่ เลียนแบบชีวิตประจำ�วันของชาวสวนที่ ต้องมีการคัดเลือกเมล็ ดพันธ์พืช
ผลไม้ เพื่ อเก็บไว้ขยายพันธ์ที่ดีนำ�ไปปลูกต่ อในฤดูกาลต่ อไป โดยการนำ�เมล็ดพื ชหรือผลไม้ เช่น เมล็ดละมุด เมล็ ดน้อยหน่า
เมล็ดมะขาม มาหว่านลงบนพื้ น แล้วใช้ใบไม้หรือกระดาษขนาดกว้าง ๒-๓ นิ้วมือยาวครึ่งฝ่ามื อ เช่น ใบมะม่ วง มาพับก้น
จับขอบใบซ้ายขวาพับเข้าหากัน ให้เป็นกรวยปากกว้างก้นแหลมลึกใช้มื อข้างถนัดจับขอบบนด้านก้นลึกของใบไม้ ใช้กรวย
ใบไม้ดังกล่าวตักเมล็ดพืชผลไม้ ทีละเมล็ด ผลัดกันตักจนกว่าเมล็ดพื ชผลไม้จะหมด ชาวบ้านในชนบทนิยมเล่นทั้งเด็กและ
ผู้ใหญ่ ปัจจุบันยังมี การเล่นกันอยู่บ้างในชนบทบางพื้นที่
อีตักสะท้ อนถึ งวิถีชีวิ ตจริงของชาวบ้านในภาคกลางของไทย ที่ประกอบอาชีพหลั กในการเกษตร ทำ�ไร่ทำ�สวน
โดยมีการคัดเลือกเมล็ดพันธ์พืช ผลไม้ เพื่อเก็ บไว้ขยายพันธุ์ที่ดีนำ�ไปปลู กต่อในฤดูกาลต่อไป วิธีเล่นด้วยการใช้เมล็ดพืชหรือ
ผลไม้ เช่น เมล็ดละมุด เมล็ดน้อยหน่า เมล็ดมะขาม มาหว่านลงบนพื้ น แล้วใช้ใบไม้หรือกระดาษมาพับก้นจั บขอบใบซ้ายขวา
พับเข้าหากัน ให้เป็นกรวยปากกว้างก้นแหลมลึก ใช้กรวยใบไม้ดังกล่ าวตักเมล็ดพืชผลไม้เป็นการเล่นที่ไม่พบเห็นในประเทศอื่ น
นับเป็นเอกลักษณ์ไทยที่ เป็นการสะท้อนให้เห็นถึงภูมิ ปัญญาไทยในการประยุกต์ใช้ใบไม้มาทำ�เป็นอุ ปกรณ์ใช้ตักสิ่ งของ
เป็นการสื่อให้เห็ นประโยชน์ของใบไม้ ที่สามารถนำ�มาใช้ ได้หลากหลายอย่ างในชีวิตประจำ �วัน รวมถึ งการนำ�มาใช้ เล่ น
เพื่อการผ่อนคลายและสนุกสนานร่วมกัน และเป็นการเรี ยนรู้วั ฒนธรรมการใช้ชีวิตของชาวสวนไทย ที่ต้องมี การคัดเลือก
เมล็ดพั นธ์พืช ผลไม้ เพื่อเก็บไว้ขยายพั นธุ์ที่ดีนำ�ไปปลูกต่ อในฤดูกาลต่อไปโอกาสที่เล่นอีตักนั้น เล่นกันได้ทุกโอกาสที่ว่ าง
โดยเล่นกันทุกวัย แต่มักเล่ นกันในหมู่เด็กๆ ทั้งชายและหญิง จำ�นวนผู้เล่นตั้งแต่ ๒ คนขึ้นไป อุปกรณ์การเล่น ประกอบด้วย
เมล็ดพืชหรือผลไม้ เช่น เมล็ดละมุด เมล็ดน้ อยหน่า เมล็ ดมะขาม จำ�นวนตามแต่จะตกลงกั น โดยทั่วไปมักมีกันคนละ
ไม่น้อยกว่า ๑๐ เมล็ด และ ใบไม้หรือกระดาษขนาดกว้ าง ๒-๓ นิ้วมือยาวครึ่งฝ่ามือ เช่น ใบมะม่วง มาพับก้นจับขอบใบ
ซ้ายขวาพับเข้าหากัน ให้เป็นกรวยปากกว้างก้นแหลมลึกคนละ ๑ ใบ
วิธีเล่น ให้ผู้ เล่น ๒-๓ คนนั่ งล้อมวง หันหน้าเข้ าหากัน พื้ นที่กลางวงให้ขีดหรือเขียนวงกลมเล็ กๆขนาดเส้นผ่า
ศูนย์กลาง ๑๒ – ๒๐ นิ้ว ขนาดวงใหญ่เล็กตามแต่จะตกลงกัน ผู้เล่ นที่มี สิทธิ์เริ่มเล่นก่อน รวบรวมเมล็ดพื ชจากผู้เล่ นคน
อื่นๆ คนละจำ�นวนเท่าๆ กัน เช่น คนละ ๑๐ เมล็ด เริ่มเล่นด้วยการหว่านเมล็ดพืชลงในวงกลมไม่ให้เมล็ดพืชกระเด็นออก
นอกวง แล้วใช้กรวยใบไม้ตักเมล็ดพืชทีละเมล็ด โดยไม่ให้กรวยใบไม้ไปกระทบถูกเมล็ดพืชอื่นๆ หากมี เมล็ดพืชกระเด็นออก
นอกวงให้ถือว่าผู้เล่นคนนั้ นตาย หรือขณะตักเมล็ดพื ชอยู่นั้นกรวยใบไม้หรือนิ้วหรื อมือไปกระทบถูกเมล็ดพื ชอื่นเขยื้อน ให้