Page 50 - บูรพศิลปิน58

35
บูรพศิ ลปิน พ.ศ. ๒๕๕๘
พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
พระราชสมภพ๒๐ มีนาคม พ.ศ. ๒๒๗๙
สวรรคต ๗ กันยายน พ.ศ. ๒๓๕๒
ยุคสมัย อยุธยา - รัตนโกสินทร์
(รัชสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ - รัชกาลที่ ๑)
พระราชประวัติและพระราชกรณียกิจ
พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระนามเดิม “ด้วง”
หรื อ “ทองด้วง” เป็นพระราชโอรสใน “สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก” และ
พระราชชนนีชื่อ “หยก” เสด็จพระราชสมภพเมื่อวันที่ ๒๐ มีนาคม พ.ศ. ๒๒๗๙
ในแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าอยู่ หัวบรมโกศ แห่ งกรุงศรีอยุธยา
ต่ อมาทรงรับราชการเป็นมหาดเล็กในเจ้าฟ้ าอุ ทุมพร กรมขุนพรพินิต
จนพระชนมพรรษาครบ ๒๑ พรรษา ได้ทรงพระผนวช ณ วัดมหาทลาย ๑ พรรษา
หลั งจากลาผนวชแล้วทรงกลั บเข้ารับราชการเป็ นมหาดเล็กหลวงเช่นเดิม ครั้นพระขนมพรรษาได้ ๒๕ พรรษา
สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวสุริ ยาศน์อมรินทร์โปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นหลวงยกระบัตร เมืองราชบุรี
ในสมั ยธนบุรี พระบาทสมเด็ จพระพุ ทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชได้ รั บราชการ มี บรรดาศักดิ์ เป็น
พระราชวริ นทร์ ในกรมพระตำ �รวจหลวง ได้โดยเสด็ จสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชไปปราบชุ มนุมต่างๆ จนได้รับ
พระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระยาอภัยรณฤทธิ์ จางวางกรมพระตำ�รวจ
ต่อมาทรงได้รับความไว้วางพระราชหฤทัยให้เป็นแม่ทัพไปปราบหัวเมืองต่างๆหลายครั้ง สมเด็จพระเจ้าตากสิน
มหาราชโปรดเกล้ าฯ พระราชทานบำ �เหน็จความชอบให้เป็นพระยายมราช และทรงทำ�หน้ าที่ สมุหนายกด้ วย
ในปีต่อมาทรงได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นเจ้าพระยาจั กรีที่สมุหนายก และได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นสมเด็จเจ้าพระยา
มหากษั ตริย์ศึก รับพระราชทานเครื่ องอย่างเจ้าต่ างกรม
ครั้ นเมื่อ พ.ศ. ๒๓๒๕ ได้เกิดเหตุจลาจลขึ้นในกรุงธนบุรี สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริ ย์ศึกต้องยกทัพกลั บ
จากเขมรเพื่อปราบจลาจล และได้ปราบดาภิเษกขึ้นเป็นปฐมกษัตริย์แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๓๒๕
พระราชกรณียกิจสำ�คั ญคือทรงสถาปนาความเป็นปึ กแผ่นของบ้านเมืองทั้งฝ่ายราชอาณาจักรและศาสนจักร
นับตั้งแต่ ทรงสถาปนากรุงเทพมหานคร การจัดการปกครอง จัดการป้องกันประเทศ การตรวจสอบชำ �ระกฎหมาย
ทรงฟื้นฟูและทำ�นุบำ�รุ งพระพุทธศาสนา โดยโปรดให้รวบรวมพระคัมภีร์ที่มีในบ้ านเมืองมาทำ�สังคายนาพระไตรปิฎก
ฉบับที่สมบูรณ์เรียกว่า ฉบับทอง โปรดให้ตรากฎพระสงฆ์ รวมทั้งทรงฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรมของชาติทุกสาขาให้รุ่งเรือง
เหมื อนเมื่อ “ครั้งบ้านเมืองยังดีสมั ยอยุธยา”
พระบาทสมเด็จพระพุ ทธยอดฟ้าจุ ฬาโลกมหาราช เสด็จสวรรคตเมื่ อวันที่ ๗ กันยายน พ.ศ. ๒๓๕๒
พระชนมพรรษา ๗๓ พรรษา ทรงครองสิริ ราชสมบัติ ๒๗ ปี
๑
สมัยรั ตนโกสินทร์