Page 136 - บูรพศิลปิน58

121
บูรพศิ ลปิน พ.ศ. ๒๕๕๘
สมเด็จฯ เจ้าฟ้ ากรมพระยานริศรานุวั ดติวงศ์ ทรงรับราชการในตำ�แหน่งเสนาบดีกระทรวงวังมาจนถึง พ.ศ.
๒๔๕๒ เกิ ดประชวรด้วยพระโรคหทัยโต เพราะทรงตรากตรำ�ทำ�งานจนไม่มี เวลาพักผ่อน แพทย์ประจำ �พระองค์แนะนำ�
ให้ทรงลาพักราชการเพื่ อรักษาพระองค์ ก็ไม่ทรงยินยอมด้วยห่วงใยในพระราชกิจที่ทรงปฏิบัติ สนองพระเดชพระคุณอยู่
และมิได้ทรงแพร่งพรายให้ทราบฝ่าละอองธุลีพระบาท ด้วยพระกตัญญู ภาพ จนภายหลังมีอาการพระหทัยอ่อนลงด้วย
ทรงเห็ นว่าการปฏิบัติราชการในหน้าที่บกพร่องจึงกราบถวายบังคมลาออกจากราชการ โปรดเกล้ าฯ พระราชทาน
พระบรมราชานุ ญาต
ต่อมาเมื่ อ พ.ศ. ๒๔๕๖ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุ ณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนกรม
สมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงนริศรานุวัดติวงศ์ เป็น “กรมพระ” และตลอดรัชกาลทรงรับราชการสนองพระเดชพระคุณ ใน
ทางการช่างต่างๆ เช่ น ออกแบบเครื่องราชู ปโภค เครื่องราชอิ สริยาภรณ์ พระเมรุ ที่พระราชทานเพลิงพระศพใหญ่ๆ
แบบพั ดรอง ภาพปก และภาพแทรกหนังสือที่ ทรงพระราชนิพนธ์ ธงประจำ�กองลูกเสือ เป็นต้ น อีกทั้งยังได้ สนอง
พระเดชพระคุ ณในราชการพิเศษ คือ เป็นกรรมการสภาการคลังตรวจงบประมาณแผ่นดิน กรรมการตรวจแก้ร่ าง
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิ ชย์ กรรมการหอพระสมุด เป็นต้น
ในรัชกาลที่ ๗ ทรงดำ�รงตำ�แหน่งอภิรัฐมนตรีที่ปรึกษาราชการแผ่นดิน ทรงเป็นอุปนายกราชบัณฑิตยสภา
แผนกศิ ลปากร รวมทั้งยังโปรดเกล้ าฯ ให้สนองพระเดชพระคุณในทางการช่างดังเช่นที่เคยสนองพระเดชพระคุณมา
แล้วในรัชกาลก่อนๆ
ต่อมาในรัชกาลที่ ๘ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนกรมสมเด็จเจ้าฟ้านริศรานุวั ดติวงศ์ขึ้นเป็น “สมเด็ จฯ
กรมพระยา”
ในด้านราชการแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ทรงเป็ นเสนาบดีหลาย
กระทรวง ทั้ งกระทรวงโยธาธิการ กระทรวงพระคลั งมหาสมบัติ กระทรวงกลาโหม กระทรวงวัง ทรงดำ�รงตำ�แหน่ง
อภิรัฐมนตรีที่ปรึกษาราชการแผ่นดิน อุปนายกราชบัณฑิตยสภา แผนกศิลปากร ทรงได้รับแต่งตั้งให้ เป็นผู้สำ�เร็จราชการ
แทนพระองค์ ในสมัยรัชกาลที่ ๗
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ ากรมพระยานริศรานุวั ดติวงศ์ สิ้นพระชนม์ เมื่อวันที่ ๑๐ มีนาคม พ.ศ.
๒๔๙๐ พระชันษา ๘๔ ปี ทรงเป็นต้นราชสกุล จิตรพงศ์
พระกรณียกิ จด้านทัศนศิลป์
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์ เธอ เจ้าฟ้ ากรมพระยานริศรานุวั ดติวงศ์ มี พระอัจฉริยภาพด้านทั ศนศิลป์อย่ าง
เอกอุ ทรงได้รับยกย่องว่าเป็น “นายช่ างใหญ่แห่งกรุงรัตนโกสินทร์” ทรงเชี่ยวชาญงานศิลปะทุกแขนงทั้งศิลปกรรม
สถาปัตยกรรม จิ ตรกรรม ตัวอย่างผลงานที่ สำ�คัญ เช่น
ด้านสถาปัตยกรรม ได้ แก่ การออกแบบพระเมรุมาศ พระเมรุ การออกแบบก่อสร้างพระอุ โบสถ
วั ดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม
ด้านจิตรกรรม เช่น ภาพเขียนสีนํ้ามันประกอบโคลงภาพพระราชพงศาวดาร ภาพเขียนรถพระอาทิตย์
ที่เพดานพระที่ นั่งภานุ มาศจำ�รูญ (พระที่นั่งบรมพิมาน) ภาพประกอบเรื่ องธรรมาธรรมะสงคราม
ภาพแบบพัดต่าง ๆ ฯลฯ
ด้านงานออกแบบ เช่น ทรงออกแบบตรากระทรวงต่างๆ อนุสาวรีย์ทหารอาสา พระธรณีบีบมวยผมที่
เชิงสะพานผ่านพิภพลีลา พระบรมรูปหล่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชที่เชิงสะพาน
พระพุทธยอดฟ้า ออกแบบพัดรองต่าง ๆ