Page 135 - บูรพศิลปิน58

120
บูรพศิลปิน พ.ศ. ๒๕๕๘
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ
เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์
บุคคลสำ�คัญของโลก พุทธศักราช ๒๕๐๖
ประสูติ ๒๘ เมษายน พ.ศ. ๒๔๐๖
สิ้นพระชนม์ ๑๐ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๙๐
ยุคสมัย รัตนโกสินทร์ (รัชกาลที่ ๔ - รัชกาลที่ ๙)
พระประวัติและพระกรณี ยกิจ
สมเด็จพระเจ้ าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวั ดติวงศ์ พระนามเดิม
พระองค์เจ้าจิตรเจริ ญ เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้ าอยู่หั ว
ประสูติแต่ พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพรรณราย เมื่ อวันที่ ๒๘ เมษายน พ.ศ.
๒๔๐๖
เมื่อทรงพระเยาว์ ทรงเรียนหนังสือขั้นต้นกับหม่อมเจ้าหญิงสารพัดเพชร (ครอกป้าเพชร) จนเมื่อทรงอ่านออก
เขียนได้ ได้ทรงศึกษาวิชาชั้ นสูงกับพระยาศรี สุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) ใน พ.ศ. ๒๔๑๕ ทรงศึกษาในโรงเรียน
มหาดเล็กหลวง เรียกว่า “คะเด็ ด ทหารมหาดเล็ก”
เมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๘ พระชันษาครบโสกันต์ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ โสกันต์พระราชทานเป็นงานใหญ่ และ
ต่อมาเมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๙พระชันษา ๑๓ปี จึงได้ทรงผนวชเป็นสามเณรณวัดพระศรีรัตนศาสดาราม แล้วไปทรงจำ�พรรษาอยู่
ณ วัดบวรนิ เวศวิหาร หลั งจากทรงผนวชสามเณรแล้ว ได้เริ่มทรงศึกษาวิชาสำ�หรับขัตติยะ มี การขี่ม้ า การใช้อาวุธต่างๆ
เช่น ยิงปืน ฟันดาบ เป็นต้น กับสมเด็จ ฯ เจ้าฟ้า กรมพระยาบำ�ราบปรปักษ์ ซึ่งนอกจากนั้น ก็ทรงพระเมตตาสอนวิชา
โบราณคดี ราชประเพณี ประทานด้วยพระองค์เอง จนทรงได้ความรู้ในวิชาเหล่ านั้นเป็นหลักทำ�ราชการต่อมา
ใน พ.ศ. ๒๔๒๗ ทรงผนวชเป็นพระภิกษุในพระพุทธศาสนา และหลังจากทรงลาผนวช เมื่ อ พ.ศ. ๒๔๒๘
ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาขึ้นเป็น พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้า กรมขุ นนริศรานุวั ดติวงศ์ ต่ อมาใน พ.ศ.
๒๔๓๐ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนากรมขุนนริศรานุวัดติวงศ์ ขึ้นเป็น “เจ้าฟ้า” และในปีเดียวกันนี้ ได้ทรง
ดำ�รงตำ�แหน่งเป็นนายพันเอก ผู้บังคับการกรมทหารรักษาพระองค์
ใน พ.ศ. ๒๔๓๑ ทรงมีตำ �แหน่งเป็นผู้บัญชาการกระทรวงยุทธภัณฑ์ และทรงทำ�งานในกรมโยธาด้ วย และ
เมื่อจัดตั้งกรมโยธาธิการเมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๔ ได้ทรงเป็นเสนาบดีพระองค์แรกของกระทรวงนี้
พ.ศ. ๒๔๓๖ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นเสนาบดีกระทรวงพระคลัง เพื่อให้ทรงแก้ไขจัดวางระเบียบ
ที่ยังไม่เรียบร้อย และใน พ.ศ. ๒๔๓๗ โปรดเกล้าฯ ให้ย้ายไปเป็นเสนาบดีกระทรวงกลาโหม
พ.ศ. ๒๔๓๙ โปรดให้ย้ายไปเป็นผู้บัญชาการกรมยุทธนาธิการ
พ.ศ. ๒๔๔๐ เป็นเสนาบดีกระทรวงกลาโหม และเป็นผู้แทนเสนาบดีกระทรวงพระคลัง
พ.ศ. ๒๔๔๑ เป็นผู้รั้งตำ�แหน่งที่ผู้บัญชาการทหารเรือ
พ.ศ. ๒๔๔๒ กลับไปเป็นเสนาบดีกระทรวงโยธาธิการ
พ.ศ. ๒๔๔๘ ย้ายไปเป็นเสนาบดีกระทรวงวั งและในปีเดี ยวกันนั้ นโปรดให้เลื่อนกรม เป็นสมเด็จพระเจ้าน้อง
ยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนริศรานุวัดติวงศ์
๑
สมัยรั ตนโกสินทร์